جمشیدی خراسانی jamshidi khorasani

زیبا آفرین

گاو و خر در فرهنگ و زبان و ادب فارسی جایگاه خاصی دارد و توانسته است بار بسیاری از معانی و مفاهیم را به راحتی بر دوش بکشد و یا بیان کند. حتما شنیده اید که یکی از آقایان در سفری که به هند رفته بود و بعد از بازگشت گفته بود من به هند که رفتم دیدم گاو برای آنها خیلی مقدس است. به راحتی در کوچه و بازار گاو در حال قدم زدن است. مردم به آنها احترام می گذارند. حتی وسط خیابان اگر گاوی خسبیده باشد ماشینها حتی بوق نمی زنند تا برخیزد و به کناری برود. ظریفی که آنجا بود در پاسخ می گوید این که چیزی نیست در کشورما، مقدسها گاوند. و به شدت مورد احترام مردم هم هستند. ثور یا همان گاو نر در صورتهای فلکی جایگاه خاصی دارد. خر نیز این گونه است. البته وضعیت خر شاید کمی با گاو فرق کند چون خر ضرب المثل آن در قرآن هم آمده است. مثل الذین حمل التورات ثم لم یحملوها کمثل حمار... هم چون الاغ بر او کتابی چند... 

گاو در آسمان به صورت فلکی پروین یا همان ثریا گفته می شود که هفت ستاره تابناک و پرنوری هستند که بدون چشم مسلح دیده می شود. البته در این صورت فلکی بیش از دویست ستاره است ولی آن ستاره ها راذ باید با چشم مسلح دید. این هفت ستاره به اسم و عنوان هفت خواهر نیز شناخته می شوند در برابر ستاره های دب اکبر که نیز هفت ستاره است و با عنوان هفت برادر شناخته می شود. منظور خیام همان هفت ستاره خواهر است که صورت فلکی گاو است و به آن پروین گفته می شود.

اما در رابطه با زمین که بر روی شاخ گاو است فراوان شنیده اید که اگر زلزله می شود دلیلش آن است که گاو خسته می ش.د و می خواهد زمین را از روی شاخی به شاخ دیگرش انتقال بدهد.

در نقلى از کعب آمده است : الأَرَضونَ السَّبعُ عَلى صَخرَةٍ ، وَ الصَّخرَةُ فی کَفِّ مَلَکٍ ، وَ المَلَکُ عَلَى جَناحِ الحوتِ ، وَ الحوتُ فِی الماءِ ، وَ الماءُ عَلَى الرّیحِ ، وَ الریّحُ عَلَى الهَواءِ ، ریحٌ عَقیمٌ لا تُلقِحُ ، وَ إنَّ قُرونَها مُعَلَّقَةٌ بِالعَرشِ .(الدرّ المنثور : ج ۸ ص ۲۱۱) زمین هاى هفتگانه بر صخره اى است، و صخره در کف فرشته اى، و فرشته بر بال ماهى، و ماهى در دریا است، و آب بر روى باد، و باد بر روى هوا است ؛ بادى است سترون که بارور نمى سازد ، و شاخ هاى آن به عرش آویخته است . 

الأَرضُ عَلَى الحوتِ ، وَ الحوتُ عَلَى الماءُ ، وَ الماءُ عَلَى الصَّخرَةِ ، وَ الصَّخرَةُ عَلى قَرنِ ثَورٍ أملَس ، وَ الثَّورُ عَلَى الثَّرى. ( بحار الأنوار : ج ۶۰ ص ۷۹ ح ۳ . ) زمین بر پشت ماهى و ماهى بر روى آب و آب بر روى تخته سنگ و تخته سنگ بر روى شاخ برّاق گاو نر ، و گاو نر بر روى خاک قرار دارد.

زیبا آفرین

سیاست توطئه چیزی نیست که به تازگی شکل گرفته باشد بلکه از دیرباز سکه رایج افکار و اندیشه ها بوده است. مرحوم مجلسی به شکل گیری فلسفه در تاریخ اسلام پرداخته و آن را توطئه ای برای بستن در خانه ائمه علیهم السلام بیان می کند. در صدر اسلام به جهت موقعیت و پایگاهی که فقیهان در دربار و خلفا داشتند خیلی دیگران را فرصت و مجال ظهور و بروز نبود. لذا فلاسفه خیلی تلاش می کردند تا نشان بدهند که فلسفه هم دینی است. لذا متون فلسفی که کندی ترجمه  می کرد وارد حوزه اسلام که شد ماهیت فلسفی دینی به خود می گرفت. رنگ و لعاب فلسفی آن فروکاسته می شد. تعالی این فلسفه را شما در فلسفه بوعلی سینا و در نهایت در فلسفه ملاصدرا می بینید. فلسفه کاملا دینی و فلسفه کاملا اسلامی و فلسفه کاملا شیعی. حتی فلسفه جای علم کلام را هم گرفت. و رسالت فلسفه دفاع از اسلام و دفاع از تشیع شد. و این دیگر فلسفه نیست. فقه هم همین وضعیت را داشت. به همه امور مردم ورود پیدا کرد. حتی برای ورود به مستراح و نشستن روی سنگ مستراح و چگونگی قضای حاجت تعیین تکلیف می کرد. خیلی دیگر وارد ریز و جزئیات زندگی شده بودند. واقعا زندگی را برای مردم سخت کرده بود. عرصه ای نبود که یک حداقل فضایی بوده باشد و فقه جا خوش نکرده باشد. حتی برای خوابیدن هم تعیین تکلیف کرده بود. در حقیقت باید گفت جایی نبود که فقه و فقیه حضور پیدا نکرده بود. حتی در روابط زناشویی هم این فقیه بود که نقش ایفا می کند نه زن و شوهر. خیلی زندگی دهشتناک و وحشتناکی شده بود. نمونه اش ختنه کردن دختران. یا عروس کردن آنها در سنین کودکی. و نکته مهم این بود که همه اینها به نام دین عرضه می شد. کالایی بود که از مغازه دین فروشان ارائه می شد. خیام به این بساط و به این بازار می تازد. عده ای غرق در تفکرند که راه نجاتشان فقه است و عده هم فکر می کنند که راه نجاتشان فلسفه است. چون فقه علم ظنی است و فلسفه قطعی و یقینی. خیام می گوید نگرانی من از آن است که روزی فرا برسد و ما شاهد باشیم که بگویند دین نه در فقه است و نه در فلسفه. اتفاقا همین اتفاق هم افتاد. عرفان که آمد زیر آب فقه و فلسفه را زد و الان که اخلاق آمده است زیر پای فقه و فلسفه و عرفان را خالی می کند. هم اینک علوم تجربی هر یک آمده و جای آنها را پر کرده است. در جریان کرونا دعوا بین دین مداران و پزشکان بالا گرفت. دین و دعا و اوراد آنها که نتوانست کاری بکند. یعنی کاری که حداقل از دست پزشکان با همین حداقلها بر می آمد همین هم حتی از دست روحانیان و عالمان دین بر نمی آمد. برای کرونا آن چه مهم بود این بود که باید ویروس آن شناخته شود و دارویی برای از بین بردن آن نیز ساخته شود. و ایند از دست عالمان تجربی بر می آمد نه عالمان اصطلاحا دینی. 

البته باید توضیح داد که دین قلمرو خاص خودش را دارد. باید انتظارات خود را از دین بازشناسی کنیم. هر چیزی را نمی شود از دین خواست. میزان توقعاتمان از دین باید مورد بازیابی قرار بگیرد.  

زیبا آفرین

طفیل یعنی حاشیه. کناره. کسی که میهمان جایی است چناچه دیگری را هم با خودش ببرد ایشان می شود طفیلی. اغلب در انتخابات مجلس یا ریاست جمهوری و یا شوراها، فرد که خود نامزد انتخابات است اطرافیانی را با خود به این سو و آن سو می برد که اصطلاحا بادیگارد هم می گویند. به این اطرافیان طفیل و یا طفیلی گفته می شود. نماینده مجلس را دعوت می کنند ولی او با خودش چندین نفر را هم می برد که خود او میهمان و بقیه طفیلی اند. یعنی میهمانهای ناخوانده اند. یا به همراه میمان می روند بی آن که دعوت شده باشند. اغلب ملازمان رکاب همان طفیلی ها هستند.

کرکس حیوانی است که اغلب از شکار دیگران بهره می برد. شیر بعد از شکار و سیر شدن اش حیوان را رها می کند و کرکس ها سراغش می روند . باقی مانده را تمیز می کنند. به نظر می رسد معنای خس را همگان به خوبی درک کنند. البته این کنایه و استعاره است است نه واقعیت. معنای خس یعنی بی مقدار و بی ارزش.

خیام می گوید هم چون کرکس رضایت به همین بقایای لش دادن و استخوانها را تمیز کردن بهتر از این است که ملازم رکاب هر کس و ناکس باشیم. تا بخواهند لقمه نانی به او بدهند و چیزی هم جلو شما بگذارند.

با همان سفر تهی و نان جوین خودتان بسازید و قانع باشید که این لقمه جو ارزشش به مراتب بیشتر از این اسن که بیش هر خس و خاشاکی گردن کج کنی و خودت را تحقیر کنی.