جمشیدی خراسانی jamshidi khorasani

زیبا آفرین
نکته ششم- دیگر علوم هم این گونه است. یقینا طبقات اقتصادی در نوع نگاه افراد به واقعیتها و حقایق بی تاثیر نیست. حتی زن بودن و مرد بودن هم موثر است. یعنی جنسیت دخالت دارد. به نظر من حتی شهری بودن و دهاتی بودن مجتهد در استنباط احکام کاملا دخیل است. پایین شهربودن و بالای شهر بودن.
مساله مهم در فقه بحث مکلف است. نوع نگاه ها خیلی موثر است. شاید بعضا که در خانواده هایی زندگی کرده اند که تحت فشار بوده اند یا بیشتر مورد سخت گیری بوده اند سختگیرتر شده اند. یعنی فضای تربیتی در نوع گرایش و نگرش بی تاثیر نیست. علوم هر یک مجوعه ای از دانستنی ها است. و در شکل گیری معرفت علل و عوامل بسیاری دخیل است.  
خداوند رحمت کند آیت الله سعیدی کاشمری را که بارها می فرمود و تاکید داشت که مراقب باشید مردم خودشان در سختی و کلفت هستند شما در بیان احکام شرعی بر میزان سختی های آنها نیفزایید.
و نیز خداوند رحمت کند آیت الله زنجانی را که بارها تاکید می کرد که شریعتنا سهلة سمهه. شریعت ما یعنی همین فقه بسیار ساده و آسان است. قطعا این نوع نگاه با سختگیری نمی سازد.
فردی خدمت آیت الله سعیدی کاشمری رسید که من گوسفندی نذر کردم. الان نمی توانم به نذرم عمل کنم.
حاج آقای سعیدی پرسیدند: نذر شما که محقق شد؟
گفت: بلی
فرمود: خدا رو شکر. پس مشکلی نسبت به اصل نذر الان نیست. چیزی که به خاطر آن نذر کرده بودی به آن دست پیدا کردی؟
گفت: بله شکر خدا. الحمد لله.
حاج آقا گفت: شما هنگام نذر صیغه نذر هم خواندی؟
فرد پرسید: حاج آقا صیغه نذر دیگر چه صیغه ای است؟
حاج آقا فرمود: برو! نمی خواهد نذرت را ادا کنی! چون فاقد عقد بوده است.
فرد خوشحال شد و گفت: حالا صیغه نذر چگونه است؟
حاج آقا گفت: باشد هر وقت خواستی نذر کنی یادت می دهیم.
و فرد رفت.
یکی از دوستان گفت: چرا حاج آقا صیغه نذر را به ایشان یاد ندادید.
گفت بعضی چیزها را اگر به مردم یاد بدهید برای آنها درد سر می شود. اگر الان نذر کرده بود و صیغه نذر را هم اجرا کرده بود درگیر شرایط بد روحی و روانی می شد. طرف بلد نیست. باز مشکلی پیش می آید و پیش خودش نذر می کند. و بعد پیش من می آید و  من هم باز خواهم گفت که نذر بدون صیغه که وجوب ندارد. هم نذرش محقق شده و هم چیزی به گردنش نیست و هم احساس تجری و سرکشی نمی کند...
 این تفکر را بگذارید در برابر کسی که می گوید شبکه های مجازی مرکز فساد و فحشا است.
دو چرخه سواری حرام مسلم است.
کبوتر بازی از زنای با زن شوهر دار بدتر است.
و...
بالاخره اینها یک جاهایی درس خوانده اند ولی خاستگاههای اینها در نوع نگاهشان کاملا موثر است.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
در ادامه بحث اجتهاد و تقلید جناب قندهاریون چنین پرسیده اند:
معمولاً این بحث مطرح است که فقه حکم موضوع را بیان می کند ولو آن که آن موضوع به ندرت اتفاق بیفتد، مثلا اگر لوله ای که به ضخامت سرنگ است اگر آبی را عبور دهد آب جاری می¬شود و لو آن که حجم آب یک (کر) نباشد! این درست است؟
مطرح شده که فقه علم بشری است و از خطا  مصون نیست، پس تقدس ندارد! برای همین نظرات فقها ملهم از شرایط بوم و اقلیمی است که در آن زندگی می¬کنند!
آیا این نظریات صحیح است؟
با سلام و ارادت
نکته اول- حکم همیشه روی موضوع مشخص و معین می رود. مثلا در کاباره ها و یا کلوپهای شبانه رقاصه ها می رقصند و آواز خوانها می خوانند. کسی تردید ندارد که این مراکز جای گناه است. مرکز فساد است. حتی خودشان هم این را می دانند. لذا کمتر اتفاق می افتد که همسر خود را ببرند. یعنی می دانند کاباره و کلوپ شبانه مصداق روشن مرکز فساد و گناه است.
حالا فرد سوال می کند: ترانه های افتخاری چه حکمی دارد؟ یا شنیدن ترانه های ...؟
اگر در همه این موارد می داند که از قبیل همان مراکز فساد و فحشا است در نتیجه حرام است ولی اگر نمی داند و یا شک دارد حکم حرمت شامل حال آن نمی شود. چون تردید دارد که ترانه های افتخاری و یا شجریان و... جزو آن ترانه ها هست یا نه. به بیان دیگر قطع و یقین دارد که در کاباره ها و کلوپها از این نوع ترانه ها خوانده نمی شود.
مثال دیگر: نماز خواندن در منزل خود و یا منزل پدری و یا مسجد مشکلی ندارد بلکه نماز در مسجد خصوصا اگر مسجد جامع باشد صواب بیشتری خواهد داشت. من در خیابان قدم می زدم که وقت نماز شد. همان نزدیک پارکی بود و یا یکی از موسسات... رفتم نماز بخوانم گفتند آقا احتمالا زمین اینجا غصبی است. یکی از شرایط درست بودن نماز غصبی نبودن مکان نماز است. و من الان متوجه شدم که زمین آن غصبی است. چون موضوع مشخص شده است نماز من دیگر اعتبار ندارد.
نماز باید درمکان غیر غصبی باشد.
و این مکان غصبی است.
پس نماز من شرط صحت را نخواهد داشت.
لذا می گویند موضوع کاملا باید روشن بشود تا یکی از احکام پنجگانه واجب و حرام و مستحب و مکروه و مباح بر آن بار بشود.
اگر من بدانم فلان شیشه آب یا سرکه و یا شربت عسل است خوردنش جایز است. اگر بدانم مشروبات الکلی است خوردن آن حرام است. و اگر شک داشتم که حکم آن فرق می کند.
پس ما با دو مقوله سر و کار داریم
یک- حکم
دو- موضوع
حکم باید از طرف شرع برای ما بیان بشود. یعنی حکمی که از طرف شارع بیان می شود کاملا شفاف و روشن است. ممکن نیست که در آن ابهام داشته باشد. گاه ممکن است شارع حکمش به گونه ای باشد که شما بین دو یا سه انتخاب مخیر باشید. لذا سراغ معصوم می رویم. و یا کسانی که به معصوم دسترسی دارند. این مطلب را به تفصیل در اجتهاد و تقلید توضیح دادیم.
اما موضوع باید از طرف خود مکلف روشن بشود. این که شیشه موجود در یخچال آب است یا مشروب به شارع و یا مجتهد ربطی ندارد. بلکه به خود شما مرتبط است. تشخیص موضوع؛ اما و اگرهای اطراف موضوع باید توسط خود مکلف روشن بشود.
می گویند شنیدن صدای زن که موجب مفسده بشود حرام است. اگر شما با شنیدن صدای زن حالی به حالی می شوید. گویا در کاباره و یا کلوپ شبانه حضور پیدا کرده اید قطعا و یقینا حرام است ولی اگر با شنیدن خواننده زن اشکتان هم در آمد و بیش از هر مداح و روضه خوان گریه کردید در نتیجه حرام نخواهد بود. تشخیص موضوع با خود شما است. با خود مکلف است.
نکته دوم- اما مثال مورد نظر که با لوله بسیار باریک مثل سرنگ آب جاری است یا نه؟
این موارد از قبیل تشخیص موضوع توسط خود مکلف نیست. باید رفت سراغ عرف. چون موضوع دقیقا روشن نیست. دقت فرمودید. می دانیم مجلس لهو چه مجلسی است. و می دانیم که این مجلس و یا این کنسرت از قبیل آن مجالس لهو و حرام نیست. ولی در جاهایی خود موضوع برای ما روشن نیست باید لز عرف کمک بگیریم.
آب جاری چه آبی است؟ آیا این آبی که با لوله باریک ده متری جا به جا می شود هم جاری است یا نه؟ دقت بفرمایید که اشکال در درک و فهم ما از آب جاری است. در جایی که موضوع روشن است حکم روی موضوع توسط مکلف بار می شود. ولی در جاهایی که موضوع روشن نیست. این که اگر آبی توسط یک سرنگ از مبدا به مقصد انتقال بیابد آیا جاری است یا نه؟ باید سراغ عرف رفت. عرف به چه آبی جاری می گوید. عرف که می گوییم یعنی عرفی که حداقلهای معرفت و شناخت را دارد.
برای تراز ما از شیلنگ استفاده می کنیم. مثلا پنجاه متر شیلنگ شفاف می گیریم و آن را پر آب می کنیم. لازم نیست سراغ سرنگ بروید همین شیلنگ های شفافی که برای آب کولر استفاده می شود. و بناها برای تراز از آن استفاده می کنند. آیا واقعا به آبی که در این شیلنگها وجود دارد کسی آن را جاری می گوید؟
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
پس بنا براین در عرصه علم به معنای دانایی و حتی به معنای همان آگاهی هم تقلید معنا نمی دهد. لذا در فقه وقتی صحبت از تقلید می شود قید برای عمل را می آورند. گرفتن توضیح المسائل برای عمل. و الا صرف خرید توضیح المسائل که تقلید ایجاد نمی کند. همه مسوولین خرید کتابخانه های بزرگ دنیا توضیح المسائلهای چاپ شده را برای کتابخانه می خرند. اینها رساله را می خرند برای کتابخانه؛ پس تقلید نیست. می خرند برای این که ببینند چه در آن
نوشته است؛ این هم تقلید نیست. بلکه آگاه شدن به محتوای است. تقلید در جایی است که رساله را می خرند تا بدان عمل کنند.
بنا براین در حوزه و عرصه علم تقلید اتفاق نمی افتد. لذا در فقه ما که علم است کسب از کسی تفلید نمی کند. رابطه بین افراد استاد و شاگردی است. مرحوم زنجانی یا مرحوم سعیدی کاشمری یا مرحوم فلسفی یا مرحوم علم الهدی و یا مرحوم شربیانی استاد من بودند. در حوزه فقه که نمی شود گفت من از اینها تقلید می کنم. درس این بزرگواران شرکت کرده ام.
ان شا الله به سوالات بعد هم خواهم پرداخت.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
اما نکته دوم این که تقلید در حوزه عمل اتفاق می افتد نه در حوزه اندیشه و تفکر.
در فراز قبل و نکته اول مدام
تاکید داشتم روی عمل. اصلا تقلید در عمل اتفاق می افتد نه در اندیشه و تفکر. وقتی می گوییم عمل یعنی غیر از حوزه اندیشه و تفکر هر جوزه دیگذی ممکن است اتفاق بیفتد: کردار و رفتار و حتی گفتار. بعضی از علاقه مندان به آقای سروش تلاش می کنند تا هم چون ایشان حرف بزنند.
بعضی می گویند چرا در اصول دین نشود تقلید کرد؟ علتش آن است که اصول دین قلمرو آن اندیشه و تفکر است. لذا تقلید در این حوزه بی معنا است. من که نمی توانم از اندیشه هیدگر و پوپر تقلید کنم. من که نمی توانم از اندیشه علامه طباطبایی و آخوند ملاصدرا و یا شیخ ابوعلی سینا تقلید کنم. تازه اگر خیلی پیشرفت کنم می توانم حرفهای این بزرگان را من بفهمم. فهمیدن حرفهای این بزرگان خود فلسفه است. دیگر تقلید نیست.
اگر می گویند فلانی مقلد فلانی است یعنی اعمال و رفتارش مثل فلانی است. دیگر کاری به حوزه اندیشه و تفکر ندارند. دیده اید بعضی کلاه صمدی سرشان می گذارند می خواهند صمد بهرنگی باشند. بعضی می خواهند ادای روشنفکری در بیاورند سیگار می کشند می خواهند دکتر علی شریعتی باشند. بعضی می خواهند قیصر باشند لذا سبیل می گذارند و کلاه لگنی به سر می کنند و دستمال یزدی دور گردنشان ی اندازند. می بینید که اینها در حوزه عمل و کردار و یا رفتار می خواهند مثل قیصر و شریعتی و بهرنگی باشند. فقط سیگار کشیدن دکتر را دیده اند نه اندیشه و تفکرش را. الان خیلی ها چه بسا باشند که پیرو اندیشه های دکتر شریعتی هستند ولی کسی به آنها مقلد نمی گوید.
من دیده ام بعضی از طلبه هایی که خیلی به شهید مطهری علاقه مند هستند بخشی از عبایشان را به دستشان می گیرند. می خواهند شبیه مطهری بشوند. به این رفتار و عمل تقلید گفته می شود.  
این دو عنصر مهم است یکی آن که در افعال ارادی و اختیاری باشد و دوم این که در افعال باشد نه در اندیشه و تفکر. البته بهتر آن که جای این دو را تغییر بدهیم. تقلید در افعال ارادی و اختیاری اتفاق می افتد.
فکر کنم پاسخ نخست کامل داده شده باشد که عرصه علم عرصه اندیشه و تفکر است. عنایت بفرمایید در عرصه علم شما باید:
یکم-  با مسائل علم آشنایی داشته باشید.
دوم- مسائل اساسی علم مورد نظر را بدانید.
سوم- شما باید سابقه تاریخی و ریشه های مسائل آن علم را هم بدانید.
چهارم- شما باید ادله هر مساله را هم بدانید.
پنجم - متفکران و بزرگان این حوزه را هم بشناسید. نمی شود شما در حوزه ریاضی مدعی باشید و مریم میرزا خانی را نشناسید. یا کارل فردریش گاوس یا گری گوری پرلمان را نشناسید.
ششم- غایت و هدف علم را هم بدانید.
این که بدانید نه لزوما حضور ذهن داشته باشید. نه. بلکه بدانید که استدلال بر این مسائل کجا است بتوانید با مراجعه به آنها پاسخ بدهید.
این شش یا هفت شاخص و ملاکی که بیان می کنند تماما غیر تقلیدی است. تقلید معنا نمی دهد. البته در حوزه اندیشه و تفکر یک شاخص وجود دارد که در آن شاخص می شود گفت می توان تقلید کرد و آن:
هفتم- تواضع و فروتنی.
اندیشمند و عالم و متفکر کسی است که همه مقدمات علمش را بداند و از همه مهمتر این که متواضع و فروتن باشد. فکر نکند که از دماغ فیل افتاده است. مریم میرزاخانی را اگر می دیدیم باورمان نمی شد که یکی از معدود بزرگترین دانشمند ریاضی جهان است. برلمان را اگر ببینیم باورمان نمی شود که یکی از چند بزرگترین ریاضی دانها بلکه ریاضی فهمهای جهان است. میرزا علی آقا فلسفی را اگر تو خیابان آزادی شما می دیدید یا آسید ابراهیم عالم الهدی را کسی باورش نمی شد که کوه علم است که در جریان است بلکه قله های رفیع اصول و فقه بودند. از تواضع و فروتنی دیگران می شود تقلید کرد ولی در سایر موارد نمی شود.
ضمنا یاد آور بشوم منظور از علم همان است که فردوسی می گوید:
توانا بودن هر که دانا بود
زدانش دل پیر برنا بود
در زبان فارسی علم به معنای دانش هم می آید. دانش ریاضی و فیزیک و شیمی و فلسفه و هنر و صنعت و... و نیز به معنای آگاهی هم می آید. یقینا آگاهی با دانایی فرق می کند. همه ما نسبت به علمی که درسش را خواندیم دانایی داریم. و نسبت به سیاست آگاهی داریم. دانایی ک مرتبه بالاتر از آگاهی است. مجموعه اطلاعات پراکنده شما از هر چیزی آگاهی شما است. همه تصورات و تصدیقات بی ربط و باربطی که در ذهن وجود دارد. و دانایی یعنی همه آن چه که به هم ارتباط و پیوستگی دارد و بر محور موضوع یگانه ای می چرخد و یا هدف و غایت واحدی را تعقیب می کند.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
عرض کردیم به پرسشها مستقلا خواهیم پرداخت.
پرسش نخست رابطه علم و تقلید
اجازه بدهید تا تقلید را واشکافی کنیم که کجاها تقلید اتفاق می افتد؟
می گویند در یکی از قصرها در گوشه ای نیمکتی بود. و سربازی هم از آن نگهبانی می داد. ساعتی بعد سرباز دیگری به جای سرباز اول آمد. و فردا نیز به همین صورت... و فرداهای دیگر که سربازها به همانجا می رفتند و سر پست خود می ایستادند. و این خود بخشی از برنامه قصر بود بلکه شد. فرمانده قصر باید برای این پست سرباز و هزینه و... تقاضا می کرد... تا سالها گذشت.
فرماندهی روزی آمد و سربازی را دید که اسلحه به دست ایستاده است. از او پرسید پست شما چیست؟ گفت نگهبانی قربان.
-: از چی؟
:- از این جا قربان.
- : این جا چی هست که تو نگهبانی می دهی؟
سرباز نگاهی به اطراف انداخت و چیزی ندید. گفت: قربان فقط همین نیمکت این جا است.
پرسید تو نگهبان نیمکت هستی؟ ممکن است کسی نیکن را از این جا بدزدد؟
فرمانده یا همان ارشد به اتاقش برگشت و گذشته این نگهبانی را مورد بررسی قرار داد. تا رسید به سر نخ رنگ کردن نیمکت. رکه روزی نیمکت را رنگ کرده بودند و سربازی را آن جا گذاشتند تا لباس کسی رنگی نشود و ضمنا رنگ نیمکت هم خراب نشود. و در ادامه دیدند که نگهبان بدون اسلحه نمی شود. یک اسلحه هم به دستش دادند. سالهای سال بودجه و هزینه و سرباز و... برای کاری که رویش فکر نشده بود. اگر سوال می شد که چرا؟ می گفتند قبلی ها چنین کردند و ما هم چنین می کنیم. نحوی ها چنین کردن و ما هم چنین می کنیم. این می شود تقلید.
1. فرد اراده و اختیار دارد و می تواند کار را که قبلی انجام می داده او انجام بدهد یا انجام ندهد. تقلید در این جا رخ می نماید. پس در نتیجه در افعال غیر اختیاری تقلید معنا نمی دهد. این که بچه شکل و شمایلش به پدرش رفته یا دائیش؛ کسی به آن تقلید نمی گوید. ولی همین که بچه یک جوری راه می رود می گویند مثل عمویش راه می رود. مثل پدرش می نشیند. مثل مادرش حرف می زند. اینها را تقلید می گویند. چون فرد می تواند جور دیگری هم راه برود ولی فکر می کنند که از عمو و یا پدر و یا دائی تقلید می کند.
پسر خواهر من که الان بزرگ شده است بچه که بود می خواست بلند بشود دستهایش را از زانویش می گرفت و به سختی می گفت: علی جان و بلند می شد. بعد فهمیدند که از مادر من یعنی مادر بزرگش تقلید می کند. دقیقا مثل ایشان بر می خیزد. چون بیشتر منزل پدر و مادر من بود. بعد متوجه شد و رفتارش را تغییر داد.
پس نکته اول، تقلید در جایی است که فرد مختار است. می تواند جور دیگری کاری را انجام بدهد ولی دقیقا از دیگری پیروی می کند. مهم نیست که آن فرد چه کسی باشد. می گویند یکی از فقهای بزرگ و مراجع تقلید فراگیر، مثلا آقای بروجردی گوشهایش کمی سنگین بود. کسی که می خواست حرفی بزند مرجع بزرگ دستهایش را کنار گوشش به عنوان تقویت گیرنده قرار می داد تا بهتر بشنود. شاگردهای ایشان هم فکر می کردند از لوازم مرجعیت همین است. لذا دستهایشان را کنار گوششان می گذاشتند و گوش می کردند. تقریبا بخشی از ابزار مرجعیت همین شده بود. علاوه بر عمامه بزرگ سنگینی گوش هم بود. اگر از من بپرسند که چرا عمامه ات بزرگ است می گویم چون عمامه آیت الله بروجردی و عمامه آیت الله حکیم و عمامه آیت الله خویی بزرگ بوده است. اگر بگویند عمامه مرحوم میرزا جوادآقا تهرانی که بزرگ نبود. خواهم گفت که ایشان مرجع نبود. عمامه میرزا علی آقا فلسفی بزرگ نبود. خب معلوم است ایشان هم مرجع نبود. در حقیقت چه معنایی را می خواهم القا کنم. مقام مرجعیت را. این همان تقلید است. من اگر بخواهم مرجع تقلید باشم باید عمامه بزرگ داشته باشم. چون فلانی و فلانی و فلانی که مرجع بودند عمامه بزرگ داشتند. من نرفته ام سابقه تاریخی بزرگی عمامه را در بیاورم که از چه زمانی و چرا عمامه مراجع با عمامه دیگران فرق کرد... این می شود تقلید. انجام عمل ارادی از روی اراده و اختیار خودم ولی به تبعیت و پیروی از دیگری. مثلا طرف مثل استادش حرف می زند. مثل استادش راه می رود. مرحوم آیت الله سعیدی کاشمری هر وقت سوالی که می شد. اگر سوال کمی پیچیده بود انگشتهای خودشان را توی محاسن مبارک می بردند و چیزی شبیه شانه. چند بار دست می کشیدند و به بالا و پایین می بردند و می گفتند بلی! بلی! بلی! عنایت بفرمایید... و بعد جواب می دادند...
 حالا اگر از من هم بپرسند و من هم دست به ریشهایم بکشم و همان کار استادم را انجام بدهم می شوم، مقلد ایشان در این عمل. چون می توانم این کار را نکنم ولی انجام می دهم. این نکته اول بود. دلیش مهم نیست. شاید از سر علاقه باشد. شاید هم الان توجه نداشته باشم. شاید ... ولی مهم این که این عمل از من این گونه سر می زند.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
    مسألة 71): المجتهد غیر العادل، أو مجهول الحال لا یجوز تقلیده و ان کان موثوقا به فی فتواه. و لکن فتاواه معتبرة لعمل نفسه. و کذا لا ینفذ حکمه و لا تصرفاته فی الأمور العامة، و لا ولایة له فی الأوقات و الوصایا و أموال القصر و الغیب.
مجتهدى که عادل نیست یا مجهول الحال است؛ تقلید از او جایز نیست اگر چه در فتاوى خود موثق باشد و لکن فتاوى او براى عمل خودش معتبر است؛ چنانچه حکم او در تصرفات او در امور عامه و ولایت او در اوقاف و وصایا و اموال صغار و غائبین نافذ نیست.
نکته ای که باید در عدالت مجتهد رعایت شود این است که این عدالت باید احراز شود. شما باید باور کنید که این آقای مجتهد؛ عادل هم هست یا نه؟ لذا از کسی که نمی شناسیم و چیزی در باره او نمی دانیم نمی شود تقلید کرد. یک مرتبه آقای مجتهد را کاملا می شناسیم و می دانیم که این آقای مجتهد فرد عادلی نیست.
و یک مرتبه اصلا وضعیتش برای ما روشن نیست. می دانیم که مجتهد است ولی نمی دانیم که عادل هم هست یا نه؟ عدالت را پیشتر به تفصیل بیان کردیم.   
بیان شد که از مجتهد جامع الشرائط می شود تقلید کرد. اگر کسی عادل نیست در نتیجه شرط تقلید از او را نداریم. نمی شود از او تقلید کرد. نمی شود به فتاوای او اعتماد کرد. گرچه خودش می تواند به فتاوایش عمل کند ولی برای دیگران عمل به این فتاوا جایز نیست. نظرات فقهی چنین مجتهدی برای من و شما نافذ نیست. چون فاقد عدالت است.
چنان که کرارا عرض کردیم درحوزه معاملات و قضا تقلید جایز نیست به بیان درست تر تقلید معنا ندارد چون باید طبق مقررات هر کشوری اقدام بشود. معاملات و قضا، حوزه و عرصه اعمال قانون است و دیدگاه مجتهد و مرجع من نافذ نیست. فقط تقلید در عرصه عبادات معنا می دهد. لذا در حوزه قضا و معاملات  چون بحث اجتهاد و تقلید بی معنا است سخن از عدالت و عدم عدالت مجتهد هم بی معنا است.
مسألة 72): الظن بکون فتوی المجتهد کذا لایکفی فی جواز العمل، الا إذا کان حاصلا من ظاهر لفظه شفاهاً، أو لفظ الناقل، أو من ألفاظه فی رسالته. و الحاصل: أن الظن لیس حجة إلا إذا کان حاصلا من ظواهر الألفاظ منه أو من الناقل.
ظن به فتوای مجتهد کافی برای عمل به فتوا نیست. مگر این که این ظن ناشی از بیان شفاهی مجتهد باشد و لفظ فتوا را دیگری نقل کرده باشد یا از الفاظ رساله اش بشود استفاده کرد. به بیان دیگر ظن حجت نیست مگر این که ناشی از الفاظ خودش و یا ناقل فتوا باشد.
نسبت به نظر مجتهد چند حالت می توانیم داشته باشیم:
یک مرتبه ما علم به فتوای مجتهد داریم.
و یک مرتبه نسبت به فتوای مجتهد تردید داریم.
و یک مرتبه نسبت به فتوای مجتهد ظن و یا گمان داریم.
نسبت به فتوای مجتهد باید علم داشته باشیم. ظن به فتوای مجتهد کافی نیست. دیگر نوبت به شک نمی رسد. شک که دیگر جای خود را دارد.
نسبت به ظن صاحب عروه توضیح  می دهد که در دو جا ظن به فتوای مجتهد نافذ است و می شود به ظن عمل کرد:
یکی جایی که این ظن ناشی از الفاظی باشد که خود مجتهد به کار برده و شما آن را از خودش شنیده اید و یا در رساله اش دیده اید. در این صورت عمل به ظن اشکال ندارد.
یکی هم جایی که ظن شما ناشی از نقل فتوای مجتهد توسط دیگری باشد. در این جا هم عمل به فتوا اشکالی ندارد.  
به بیان دیگر اگر شما علم ندارید و نتوانسته اید قطع پیدا کنید مشکل از ناحیه شما نبوده است. بلکه مشکل از ناحیه مجتهد و یا کسی است که نظر مجتهد را برای شما بیان کرده است. خلاصه اش این که بیان خود مجتهد به گونه است که نمی شود درست فهمید که نظرش چیست؟ در بیان و کلماتی که به ما رسیده است فتوای مجتهد خیلی شفاف و روشن نیست. مثلا دو  پهلو است. دارای ابهام است. در این موارد می توان به ظن عمل کرد. یعنی به آن احتمال قوی تری که داده می شود می توان اقدام کرد.
به حمد الله و المنه بحث اجتهاد و تقلید از کتاب عروه سید پایان پذیرفت. امید آن که در بحث دیگری از ابواب عبادات بتوانیم در محضر دوستان و عزیزان باشیم.  
الحمد لله و صل اللهم علی سیدنا محمد و آله الطاهرین
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
مسألة 70): لا یجوز للمقلد إجراء أصالة البراءة، أو الطهارة أو الاستصحاب فی الشبهات الحکمیة. و أما فی الشبهات الموضوعیة فیجوز بعد أن قلد مجتهده فی حجیتها. مثلا إذا شک فی أن عرق الجنب من الحرام نجس أم لا لیس له إجراء أصل الطهارة، لکن فی أن هذا الماء أو غیره لاقته النجاسة أم لا، یجوز له إجراؤها بعد أن قلد المجتهد فی جواز الإجراء.
براى مقلد اجرای اصالت برائت و اصالت طهارت و استصحاب در شبهات حکمیة جایز نیست و اما در شبهات موضوعیة جایز است به شرط آن که مجتهدش قائل به حجیت آنها باشد مثلا هر گاه شک کرد در عرق جنب از حرام که آیا نجس است یا نجس نیست نمى¬تواند در این جا اجرای اصل طهارت کند. لکن اگر شک کرد در آن که آیا به این آب مثلا نجاستى ملاقات کرد یا نه؟ جایز است که اجرای اصل طهارت کند بعد از آن که مجتهد او جایز بداند اجرای آن اصل را.
مرحوم سید بین شبهات حکمیه و شبهات موضوعیه فرق گذاشته است. شبهه حکمیه در جایی است که حکم شرعی برای مکلف روشن نیست. در شبهه موضوعیه حکم شرعی را می داند ولی نمی دانتد که آیا موضوعش همین است یا غیر از این است. یک مرتبه تشکیک در اصل حکم است که می شود شبهه حکمیه و یک مرتبه حکم روشن است ولی مصداق آن روشن نیست. شبهه موضوعیه یعنی روشن نبودن موضوع. می داند که غبار غلیظ روزه اش را باطل می کند یعنی تردیدی ندارد که چند چیز روزه اش را باطل می کند ولی نمی داند آیا دود قلیان یا دود سیگار روره اش را باطل می کند یا نه؟
در جایی که حکم روشن است ولی مصداق آن روشن نیست و مکلف دچار شک شده است محل اجرای برائت و یا اصالت الطهاره و دیگر اصول می باشد. و این اقدام از طرف مکلف غیر مجتهد هم بر می آید. چون کار خاصی ندارد. مثلا یک شیشه مایع در یخچال گذاشته اند نمی داند این شیشه مشروب است و حرام یا سرکه سفید است و حلال. این جا محل اجرای اصالت طهارت خواهد بود.
در جایی که شک در اصل حکم است از باب مثال:
فرد از رابطه نامشروع جنب شده است. و عرق هم می کند. نمی داند که عرق کسی که از راه حرام جنب شده است نجس است یا نجس نیست؟
یا می داند که خمر حرام است ولی نمی داند که خمر نجس هم هست یا نه؟ نسبت به نجاست خمر تردید دارد.
یا محلی که خون ریخته است و الان عین نجاست از بین رفته است آیا چون الان اثری از خون نیست پاک است یا نجس است؟
در این موارد که اصطلاحا شبهات حکمیه می گویند محل اجرای اصول است و این اصول را مجتهد بعد از تحقیق و فحص در ادله باید اجرا کند. چون باید در ادله شرعی تحقیق صورت بگیرد و اگر سندی و دلیلی برای روشن شدن حکم پیدا نکرد سراغ اصولی می رود که در صورت فقدان دلیل آن اصول قابلیت اجرایی پیدا می کند. بررسی ادله از پس مکلف غیر مجتهد بر نمی آید لذا باید مجتهد بدان مبادرت کند. کار کار اجتهادی است و کار مکلف عادی نیست. پس در عرصه شبهات حکمیه فقط مجتهد می تواند ورود پیدا کند.
یک وجه دیگر آن هم این است که در شبهات حکمیه خودش منجر به عمل نمی شود. فقط حوزه نظر است و شبهات موضوعیه بیان شد که هنگام اقدام و عمل اجرا این اصول جریان می یابد. اگر به این شیشه داخل یخچال کاری نداشته باشد که اصالت برائت یا اصالت طهارت که کار آمد نیست. مهم این است که می خواهد از آن استفاده کند. حالا محل اجرای اصول است. پس در نتیجه طبق همان قاعده که عرض شد اگر حوزه حوزه عمل باشد مقلد می تواند خودش این اصول را اجرا کند. و اگر حوزه عمل نباشد جایی برای تقلید نخواهد بود. بنا براین:
در جایی که حکم شرعی را می دانیم به آن عمل می کنیم.
در جایی که نسبت به حکم شرعی تردید داریم حوزه اقدام مجتهد است. از دست مکلف غیر مجتهد کاری بر نمی آید. باید مکلف غیر مجتهد از مجتهد بپرسد.
در جایی که حکم را می دانید و مصادیق آن هم برای او روشن است اقدام خواهد کرد.
در جایی که حکم را می داند و نسبت به مصادیق تردید دارد محل اجرای اصول است. و هر مکلفی خود می تواند مجری اصول باشد.   
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
مسألة 69): إذا تبدل رأی المجتهد هل یجب علیه إعلام المقلدین أم لا؟ فیه تفصیل: فإن کانت الفتوى السابقة موافقة للاحتیاط فالظاهر عدم الوجوب، وإن کانت مخالفة فالأحوط الإعلام، بل لا یخلو  عن قوة.
هر گاه راى مجتهدی برگشت آیا واجب است که مقلدین خود رابه آن آگاه کند یا نه؟ در آن تفصیل است به این صورت که اگر فتواى سابق او با احتیاط موافق است ظاهر آن است که اعلام آن واجب نباشد و اگر مخالف با احتیاط است احوط بلکه اقوى اعلام فتوای جدید است.
نسبت به فرمایش صاحب عروه باید عرض شود هیچ وجهی برای ابلاغ به کسانی که عمل کرده اند ندارد. چون دلیل بر اشتباه نیست. با تحقیق جدید به نظر جدید رسیده است. کسانی که به نظر سابق او هم عمل می کنند نیز مجزی است. البته نظر جدیدش را باید برای مقلدین خود بیان کند. اجتهاد و تقلید فلسفه اش برون رفت از عسر و حرج است. اگر خودش سبب عسر و حرج شود که بی نتیجه خواهد ماند. پیش از این هم به دستور العمل شرعی عمل کرده است بعد از این هم به همان دستور العمل شرعی عمل خواهد کرد. یقینل پیشرفتهای علمی بر فتاوا و نظرات مجتهد تاثیر گذار خواهد بود و مجتهد با مطالعات بیشتر به یافته های جدیدی خواهد رسید. در این تردیدی نیست ولی این یافته نباید برای مردم خود تبدیل به معضل و گره کور شود.  
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
پس تقلید در کجا است؟
صاحب عروه می فرماید: تقلید در موضوعات مستنبطه شرعی مانند نماز و روزه است. در این موارد است که تقلید جریان می یابد.
موضوعات احکام شرعی دو گونه اند:
یک دسته آنهایی که مفهومش شرعی است و توسط خود شارع تاسیس شده است. که از آنها تعبیر می شود که احکام شرعی تاسیسی.
یک دسته احکامی که مفهوم شرعی است ولی توسط خود شارع تاسیس نشده است بلکه مفهوم شرعی عرفی و یا لغوی است.
احکامی که شرعی تاسیس شارع هستند خود بر دو دسته است:
دسته اول- مفاهیم شرعی که از آن تعبیر می شود به حقیقت شرعیه
دسته دوم- مفاهیم شرعی که از آن به حقیقت متشرعه یا غیر حقیقت شرعیه تعبیر می شود.
همه آن چه که بیان گردید بعضی به گونه ای است که مفهومش از حیث ذات و حدود کاملا واضح و روشن است. احتیاج به فحص و تحقیق و پژوهش ندارد. کسی لازم نیست روی آن کاری انجام بدهد. در همه این موارد نیازی به تقلید نیست چون کاملا واضح و روشن است. خود مفهوم شفاف و روشن است. حدود و ثغور آن هم روشن است. دیگر نیازی به توضیح دیگری ندارد. وجهی برای تقلید نمی ماند. نظر مجتهد در این موارد حجیت ندارد. نافذ نیست. در صورت فرقی بین مجتهد و مقلد نیست. همان اطلاعاتی که مجتهد دارد همان اطلاعات را مقلد هم دارد. چون خود فرد می داند. آدرس جایی را که می دانید از کسی نمی پرسید. هیچ شده است جایی را که مثل کف دست می دانید از کسی سوال بکنید.
مانند نماز و روزه و حج و اعتکاف کسی تردید ندارد که نمازهای یومیه واجب است.
کسی تردید ندارد که نماز صبح دو رکعت و نماز ظهر و عصر و عشا چهار رکعت و نماز مغرب سه رکعت است. اینها جزو ضروریات است. کسی در اینها تردیدی ندارد. ضروری است یعنی همه می دانند دیگر دلیل نمی خواهد.     
اما در جایی که ذات مساله روشن نیست. حدود آن هم روشن نیست. در این موارد نیاز به تقلید
است. تا هم خود مفهوم را بیان کند و هم ابعاد آن را.  در این موارد اگر تن به تقلید داده نشود باید به ناچار اجتهاد پیشه کرد. و این راه برای همه میسور نیست.
نسبت به عبادات که در اوائل بحث اجتهاد و تقلید مفصل عرض کردیم و ضمن بحث هم بارها عرض کردیم که حوزه اجتهاد و تقلید حوزه عبادات است. چون اینها تاسیسی است. اما حوزه معاملات و قضا چون امضایی است و تابع عرف و بنای عقلا است جایی برای تقلید نمی ماند. هم چنان که عرض کردیم در کشورها نسبت به حوزه معاملات و قضا قوانین خاص خود را دارند و حکم و فتوای مجتهد تاثیری در قانون نمی تواند داشته باشد. سیستم قضایی تابع مقررات و قوانین مصوبه است نه فتاوا و نظرات مندرجه در کتاب.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
نفس پرداختن به این امور برای افراد عادی عسر و حرج است و هیچ دلیلی هم بر لزوم و وجوب آن نیست. عربها که می دانند و غیر عربها نمی توانند مثل عربها ادا کنند و لزومی هم ندارد که مثل عربها ادا کنند.  چون افراد عامی هیچ تصویری از معنای این کلمات ندارند. حالا شما بیایید و به اینها ادغام و اخفا و ... قبمبه سلمبه های تجوید را را بازگو کنید.  
4- در موضوعات مستنبطه عرفی و لغوی هم نمی شود تقلید کرد. در معانی لغات نمی شود گفت چون آقا خویی این گونه گفته است من مقلد ایشان هستم. یا می خواهید زمین را شخم بزنید بفرمایید من دیدم که آیت الله فلان بیل را این گونه در دستش گرفته بود. یا مثلا هنگام نگارش بفرمایید من دیدم آیت الله فلان با خود نویس شیفر یا سناتور می نوشت پس من هم باید با خود نویس بنویسم. تقاید در این موارد لزومی ندارد.   
5- در صِرف موضوعات هم نمی شود تقلید کرد. مکلف در یخچال را باز نی کند و شیشه مایع را بر می دارد نمی داند مشروب و یا سرکه سفید است. مثلا رفته است دبی وارد اتاق هتل شده است در یخچال را باز می کند تعدادی شیشه مایعات در آن قرار داده اند. نمی داند که چیست؟ بر اثر کرونا هم  بفرمایید حس بویایی اش را از دست داده است. جناب مجتهد از راه می رسد و می گوید: آقا این مشروب است. بهترین و کاملترین مصداق برای موضوع و عدم تقلید در آن رویت ماه در شب اول ماه شوال است. اغلب مردم یا نماینده می فرستند یا خودشان با دفاتر آیات عظام و علما اعلام و مجتهدان تماس می گیرند که آقا رویت شد یا نشد؟
آیا باید در رابطه با رویت ماه در اول شوال از مجتهد تقلید کرد؟ یقینا نه! چون مساله موضوع است نه حکم . می دانیم که مشروب حرام است. می دانیم که آب مباح است ولی نمی دانیم که این مایع مصداق و موضوع آب است یا مشروب. مجتهد نمی تواند ما را در تشخیص موضوع رهبری کند. یا دیدن ماه در آسمان جزو موضوعات است نه احکام. فقیه می گوید آخر ماه مبارک رمضان را باید روزع بگیرید. اول ماه شوال چون عید فطر است روز حرام است. و ملاک آخر رمضان و اول شوال؛ دیدن ماه است. خود ایشان که نمی تواند ماه را ببیند. ایشان هم برای کمک به مردم افرادی را می بیند تا بروند و مردم را کمک کنند تا چنان چه رویت شد خبر بدهند. ضمن این که تلاش برای رویت ماه اول شوال جزو اعمال مستحبی است. صوتاب هم دارد.
 دقت در این مساله خیلی به ما کمک می کند. تقلید از مجتهد در موضوعات جایز نیست و لو اعلم علما عالم هم باشد.
بلی از آن جهت که ایشان خبر دارد و عادل هم هست می شود خبرش را قبول کرد. چون این آقا بیشتر سفر کرده و اطلاعات خوبی هم از هتلهای کشورهای مختلف دارد از اطلاعات او و کارشناس بودن او می شود استفاده کرد. ولی در این حوزه تقلید نمی شود کرد. چون این جا بحث اعتماد است نه تقلید. چنان که در اخبار سیاسی هم افراد عامی ولی عادل این گونه است. چه بسا افراد عامی اطلاعات دقیق تر و بهتری از مجتهد در حوزه سیاست داشته باشند. کسانی که اخباررسانه ها را بیان می کنند کسی به آنها مقلد نمی گوید. البته گاهی بعضی برای تحقیر افراد نی گویند فلان مقلد فلان خبرگزاری است. که این عبارت همان مسخره کردن و تحقیر مسلمان مومن است. خلاف اخلاق است.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg