رباعی ۹۸
زیبا آفرین
یک نان به دو روز اگر بود حاصل مرد
از کوزه شکسته‌ای دمی آبی سرد
مامور کم از خودی چرا باید بود
یا خدمت چون خودی چرا باید کرد
سخن در توقع و میزان توقع آدمیزادگان است به میزانی که در شما توقع باشد به همان میزان اسیر و برده دیگری خواهید بود. بخشی از هویت و شخصیت شما را میزان توقعات شما می سازد. چنان چه توقعات شما برآورده نشود قطعا احساس حقارت خواهید کرد. همه سخن خیام در فروکاستن میزان توقعات است. اگر قرار است که یک نانی را طی روز بخوریم و شکممان تا دو روز سیر باشد چه دلیلی دارد که بنده و گماشته و کارگر کسی باشیم که از خودما به مراتب پایین تر و پست تر است. اوائل انقلاب نگهبان در دانشکده ها مامور رسیدگی به وضعیت اساتید بودند. گاه به آنها گیر می دادند. اسپنسر تلاش کرد تا برای تدریس وارد دانشگاه بشود ون او را نپذیرفتند. به منزلت علمی که نائل آمد و جزو اندیشمندان شد از او خواستند که به دانشگاه برود و او نرفت. کمی توقع خودش را پایین آورد و با حداقلها ساخت تا منت نامردان را نکشد. در سیستم اداری اگر بلکه قربان گو نباشی و به یک دستگاه مطیع و فرمانبر اوامر مافوق خود نشوی وضعیت بسیار بد و ناپسندی پیدا خواهی کرد. برای چندرغاز حقوق خودت را باید گماشته و یا نوکر بقیه بکنی. کسی که چه بسا دوپایه تر از خود شما است. وقتی که شما می توانید از یک کوزه شکسته ام آب سرد بخورید چرا به دنبال کوزه های برتر و بالاتر و گرانتر هستید. غرض رفع تشنگی است نه خودنمایی.
هنگامی که نتوانستی خودت را کنترل کنی و خواسته هایت را نتوانستی محدود بکنی به ناچار یا باید مامور فردی باشی که پایین تر از خود تو است و یا دست کم مامور کسی بشوی که در حد و اندازه تو است. چرا باید تن به چنین خفت و خواری داد. خواسته ات را کم کن.
سخن بسیار حکیمانه ای است.
