نوه ام دیروز آمده پیشم که بابایی بیا با هم فیلم ببینیم. بحث سر فیلم شد. فیلمهایی را او پیشنهاد داد که مورد قبول نشد و فیلمهایی را هم من پیشنهاد کردم. دست آخر به فیلم بودای کوچه هر دو رضایت دادیم.

آرنیکا گفت: یک کم در باره فیلم توضیح بده.

برای این که انگیزه اش را افزایش بدهم تا حتما فیلم را ببیند قسمتهایی از فیلم را تعریف کردم. خصوصا قسمی که بودا راه می رود و از محل قدمهای او گل می روید.

آرنیکا مجال نداد و گفت: نه بابا! ول کن. فیلمش تخیلی است.

زیبا آفرین
سلام.
 تبریک می گم این ایام را.
دیشب آرنیکا با مامانش جلسه گپ و گفت دوستانه می گذارند. نشست علمی دینی.
آرنیکا سوال می کند که امشب تولد کیه؟
می گویند: تولد حضرت اباالفضل.
می پرسد: ایشان امام چندمه؟
براش توضیح می دهند که امام نیست. بلکه یار و یاور امام حسین بوده. خود امام حسین امام بوده نه اباالفضل.
می پرسد که چند تا امام داریم؟
می گویند دوازده امام داریم که امام دوازدهم غایب است.
ارنیکا می پرسد: مگر کلاس درسه که امام زمان سر کلاس نمی یاد؟ خب چرا سر کلاس حاضر نمی شد؟ چرا باید  غایب بشود؟ تکالیفش را شاید انجام نداده...
برایش توضیح می دهند که نه. بحث کلاس و درس نیست. بلکه امام دوازدهم عایب شده. هر موقع که مردم بهش نیاز داشته باشند میاد.
ارنیکا می گه: خب الان که واقعا مردم بهش نیاز دارند. برای همین کرونا. اگر الان نمی خواد بیاد پس وقت دیگه که به درد نمی خورد. هر موقع که خودش بخواد که به درد نمی خورد. باید هر موقع مردم بخواهند بیاید.
ارنیکا می پرسه: چرا دوازده تا امام داریم؟
نمی توانند پاسخ قانع کننده ای به او بدهند.
می پرسه: این صد و چهارده تا پس چیه؟
برایش توضیح می دهند که تعداد سوره های قرآن است.
می پرسد پس ۱۲۴ تا چیه؟
اون تعداد پیامبرا است البته صد و بیست و چهار هزار تا.
ارنیکا می گه: چه جوری می شه با اماما تماس گرفت. تو اینستاگرام پیچ ندارند؟
توضیح می دهند که نه. ندارند.
 پس چه جوری می شود با انها تماس گرفت. ازآنها با خبر شد که الان چکار می کنند؟ چگونه می شه از اونا کمک گرفت؟
توضیح می دهند که الان اونا نیستند. تو صفحات اینترنتی نیستند. ااماما سال ها پیش شهید شدن...دیگه نیستن...
ارنیکا میگه خب من از کجا باید بدونم... ابالفضل امام چندمه یا امام مجید کیه یا امام چندمه؟؟؟همش میگن به امام مجید؟؟؟
بهش می گن: اون به قرآن مجیده نه امام مجید.
بهش می گن: مگه تو کلاس قرآن تو مدرسه اینارو یادتون ندادن؟؟؟
ارنیکا میگه: تو کلاس قرآنمون معلممون همش داستانای تخیلی تعریف می کند.  مثل کارتونها...حضرت موسی دریا را شکافت...
 حضرت یونس رفت تو دهان ماهی بعد هم رفت تو اقیانوس...
یا می گن سلیمان سوار باد شد... این ور و آن ور می رفت.
 خب این داستانهای تخیلی چی به درد من می خوره... خوابم می گیره... یک جایی باشه که خودشان از زندگی واقعیشان برای ما بگن. عکساشون رو بگذارن.
حسن جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
اجازه بدهید در جمع عزیزان روحانی و هم سلک خودم سخنی دوستانه عارض شوم.
وقتی که از غرب می خواهیم سخن  بگوییم می رویم توی کوچه پس کوچه نیویورک و لندن و مونیخ و پاریس و توی بازار و محله های زندگی مردم. تازه بخش کارتن خواب آنها. بدبختی ها و بیچارگی های آنها را از لوله فاضلابهایشان بیرون می کشیم. وقتی از غرب سخن می گوییم منظورمان غرب ملموس و محسوس است. زندگی روز مره مردم. غرب یعنی زبان آمار و ارقام و عدد. و این برای همه ما ملموس و محسوس است.
اما وقتی که قرار است از اسلام سخن بگوییم سراغ متن قرآن و متن روایات می رویم. اسلام را از کافی و استبصار و تهذیب و من لایحضر می جوییم.
و نکته مهم ان است که آن غرب را با این اسلام مقایسه می کنیم. آیا فکر نمی کنید که سالها درگیر مغالطه هستیم و خود را فریب می دهیم. مقایسه امر عینی با امر آرمانی.
چرا برای تبیین اسلام سراغ امر  انتزاعی می رویم و برای برخورد با غرب سراغ واقعیت عینی.
به نظر من عمده مشکل این است که ما با واقعیت عینی در اسلام مواجه نیستیم. چون واقعیت عینی همین حکومتی است که در جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان و جمهوری اسلامی افغانستان و پادشاهی عربستان و... است. فقر و بیچارگی و بدبختی دنیای اسلام را با فقر و بدبختی و بیچارگی غرب مقایسه کنید.
لاافل تخصیص بودجه کشورهای اسلامی برای مقابله با کرونا را با تخصیص بودجه کشورهای غربی مقایسه کنید.
فکر کنم منطق را باید دو باره بخوانیم. یا بازخوانی کنیم‌.
در پناه حق.
حسن جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین

آرنیکا آمده پیش من که من می خوام بیدار بمونم.
می گم: بابا باید بخوابیم.
می گه حالا که قرنطینه است. هروقت دلمون بخواد می خوابیم...
آرنیکا می پرسه بابایی چرا خدا کرونا را آفرید؟ مگر نعمته که خدا بخواد به ما بده؟ منظورش چی بود؟
می گم: بابا! مگر کرونا رو خدا فرستاده؟
ارنیکا می گه: می گن چون ادما گناه کردن. خب اگه خدا بخواد تو همین دنیا پاداش بده، دیگه چه نیازی به گیامت. نوه من قاف را گاهی گاف می گه.
می گم بابا می دونی وقتی ترش می کنی یا بیمار می شی یا سرما خوردگی پیدا می کنی، چه اتفاقی می افته؟
می گه:  اره. بعضی چیزهایی که نباید بخوریم را می خوریم. خب یک کارایی می کنیم که نباید بکنیم. یا باید مراقبت بکنیم که نمی کنیم.
می گم بابا کرونا هم یک چنین بیماریه. از عدم مراقبت و کنترل ما آدما ایجاد شده و ربطی به خدا نداره
آرنیکا می گه: خب ادما باید بیشتر مراقبت بکنند. خفاش رو موچه خوار می خوره. مورچه خوار رو هم ادما. خب کرونا می گیرن دیگه. مراگبت کنن.
می گم بابا مشکل همین جا است. خیلی باید مراقب لقمه ای باشیم که می خوریم.
آرنیکا می گه پس چرا پای خدا رو به وسط می کشن. خدا چه نقشی این وسط داره؟
می گم بابا خدا گاهی نقش کالا را برای مغازه دارها بازی می کنه تا جنسشان جور باشه.
می گه: یعنی مثل فروشگاههای بزرگ که همه چیز توش هست. ادامه می ده: پس خدا براشون منبع درآمده.
می گم نه همیشه.‌گاهی به منزله پله های فراره...
آرنیکا زیر لب با خودش زمزمه می کنه خدا گاهی به منزله پله های فراره...
با تعجب می گه: یعنی از مسوولیتشان شانه خالی کنن؟ وظیفه شان را انجام ندن؟ پس این خدا رو خودشون آفریده اند. مثل اون خانمه کی بود که رو خداش پارچه انداخت.
می گم همسر عزیز مصر.
می گه: آره. همون که یوسف رو خیلی دوست داشت‌...
می گم اره بابا. ما دو تا خدا داریم
یکی خدایی که ماها را آفریده
یکی هم خدایی که اینها آفریده اند.
می گه بابا من فکر می کنم خدایی که اینها آفریده اند خیلی گوی تره. داره خدای اصلی رو از بازی حذف می کنه...
حسن جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg

زیبا آفرین
بسیاری از تلقی‌ها در مورد انتظار اشتباه است
فاطمه طالبیان
 ایسنا/خراسان رضوی یک پژوهشگر حوزه دین و فلسفه با بیان این که بسیاری از تلقی‌ها از انتظار غلط است، گفت: این تعبیر که جامعه باید گناه کند تا امام زمان(عج) ظهور کند تفکر غلطی است. این موضوعات به جای اینکه سبب ظهور شود، جامعه را نابود می‌کند. ضمنا این فقط گناه نیست بلکه تباهی، فساد و فحشا، دامن زدن به بی بندوباری و اقداماتی علیه دین و شریعت است.
حسن جمشیدی خراسانی در گفت‌وگو با ایسنا در پاسخ به این سوال که آیا ما به عنوان یک جامعه اسلامی تصویر درستی از یک جامعه معتقد به آموزه‌های مهدویت به جهان ارائه داده‌ایم یا خیر، ابراز عقیده کرد: جامعه نمی‌تواند تصویری برای آینده خود ارائه کند چه رسد به تصویری از آموزه‌های مهدویت که جزء مقوله‌هایی است که چندان برایش روشن نیست زیرا ما آموزه‌های مهدوی مشخصی نداریم.
وی افزود: ما هیچ تصویری از زمان ظهور در دست نداریم. ما زمانی می‌توانیم طرح، الگو و ایده بدهیم که از زمان ظهور اطلاع داشته‌باشیم.
وی اضافه کرد: ما نسبت به زندگی بشر در دوره ظهور، نیاز بشر و امکاناتی که در آن دوران در اختیار بشر قرار خواهد گرفت، آشنایی نداریم؛ لذا هر طرح و برنامه‌ای که برای آن دوران ارائه شود، به نوعی آب در هاون کوبیدن است.
این پژوهشگر حوزه دین و فلسفه تصریح کرد: مشکل امروز ما، مشکل این زمانی است؛ یعنی هم‌اکنون رخ داده است. در این دوران به مردم ستم می‌شود، حقوق مردم تضییع می‌شود، مردم با فقر و گرسنگی دست و پنجه نرم می کنند و به آنتی‌ویروس نیازمند هستند و باید خود به فکر راه چاره برای حل این مشکلات باشند.
جمشیدی خراسانی ابراز عقیده کرد: زمانی که از جامعه مهدویت سخن می‌گوییم، منظور ما یک جامعه آرمانی است که مردم باید به آن برسند. زمانی که صحبت از جامعه مهدویت می‌شود، منظور ما مردم است و نمی‌توان مردم را در هاله‌ای از ابهام نگه داشت؛ یعنی مردم غیر از فلاسفه، علما، اندیشمندان و متفکران هستند. بنابراین برای اینکه مردم به چیزی اعتقاد پیدا کنند باید به صورت شفاف با آنان سخن گفت. چون باید باورهای منجر به عمل را برای آنها بیان کرد و باید کاری انجام بدهند.
وی ادامه داد: ماهیت آن موضوعی که بخواهیم به مردم اعلام کنیم باید مشخص باشد؛ به عنوان مثال مردم به یک درخت باور دارند که حاجت آنان را برآورده می‌کند، مردم به یک دیوار دل می‌بندند و از آن حاجت خود را می‌گیرند. زیرا مملوس و محسوس است و می‌توانند آن را مشاهده کنند.
این پژوهشگر فلسفه گفت: زمانی که از جامعه مهدوی سخن به میان می‌آید باید برای مردم توضیح داد که منظور چه جامعه‌ای است و چه اتفاقی قرار است در این جامعه رخ دهد. ما نمی‌توانیم مردم را به سمت موضوعی هدایت کنیم که اساسا معنای آن برای خود ما حتی روشن نیست، چه رسد که بخواهیم برای مردم مطرح بسازیم.
وی افزود: این موضوع باید روشن شود که امام زمان(عج) پس از ظهور قرار است چه کاری انجام دهند که بشر قادر به انجام آن نیست و ایشان باید به عنوان انسان کامل انجام بدهند؟ چه اتفاقی در جامعه بشری رخ نداده که باید منتظر ظهور امام زمان(عج) باشند تا ایشان آن کار را انجام دهد؟
جمشیدی خراسانی در خصوص ویژگی‌های یک جامعه دارای فرهنگ انتظار تصریح کرد: به عقیده من این مساله ناشی از یک خطای برداشت است. افراد خودشان زحمت نمی‌کشند، خودشان کاری نمی‌کنند، خودشان تلاش نمی‌کنند و می‌خواهند که از جیب دیگری استفاده کنند تا امام زمان(عج) بیاید و برای آنها کاری کند. منتظر هستند تا دیگری برای آنان کاری انجام دهد که خطا است، کاملا خطا است‌. دقیقا شبیه قوم موسی(ع) شده‌ایم که گویی امام زمان(عج) را فرستاده‌ایم تا برای ما رفاه و آسایش به ارمغال بیاورد. این موضوع که کاری انجام ندهیم زیرا دیگری پس از ما قرار است بیاید و آن کار را انجام دهد، خطاست.
این پژوهشگر فلسفه گفت: انسان‌ها براساس توانایی‌های خود باید تلاش کنند و زحمت بکشند. ما منتظر یک جامعه آرمانی هستیم که امام زمان(عج) قرار است آن را ایجاد کند پس در این میان وظیفه مردم، عقلا، تفکر و اندیشه چیست؟ یعنی بقیه موارد بی‌خاصیت هستند و ما هرچه نیاز داریم باید صبر کنیم تا امام زمان(عج) ظهور کند تا آن اتفاقات رخ دهد؟ این تفکر غلطی است.
جمشیدی مطرح کرد: من معتقدم که تلقی از انتظار غلط است. تلقی درست آن این است که ما باید تلاش‌ها و زحمات خود را داشته باشیم و واقعیت این است که ما هیچ زمان به مطلوب خود نمی‌رسیم.
وی ابراز عقیده کرد: اگر ما برنامه‌ای تنظیم کنیم و تا 50 درصد محقق شود به این معناست که برنامه موفق بوده و اگر این درصد به 100 نزدیک شود نشان‌دهنده آرمانی بودن برنامه شماست ولی اگر برنامه‌ای 60 درصد محقق شود، تکلیف 40 درصد دیگر چیست؟ من معتقدم که با صبر، تلاش و عنایت الهی این 40 درصد دیگر نیز محقق خواهد شد و خود بشر باید گره‌های خود را حل

کند.
این پژوهشگر فلسفه ابراز عقیده کرد: من تعبیر جامعه امام زمانی را تعبیر غلطی می‌دانم زیرا امام زمان(عج) وجود دارد. مگر همین الان امام زمان(عج) وجود ندارد؟ امام زمان(عج) در حال حاضر وجود دارد اما ما قادر به دیدن ایشان نیستیم اما جامعه امام زمانی وجود ندارد. این که ما چشم به راه باشیم تا بخش‌هایی از آرمان‌های ما که تحقق پیدا نکرده را امام زمان با ظهور خود محقق کند، تلاش‌های ابتری است و این تفکر در حوزه دینی بی‌معنا و سخن بیهوده‌ای است.
جمشیدی بیان کرد: من نمی‌گویم امام زمان(عج) وجود ندارد؛ اما معتقدم که چنین تلقی‌ای اشتباه است. اتفاقا حضور دارد اما ظهور ندارد. امام زمان(عج) مردم را به استفاده از عقل راهنمایی می‌کنند. بنابراین مردم باید در کارهای خود از عقل و تفکر خود استفاده کنند؛ نه اینکه آن را مانند قرآن که صرفا در طاقچه خاک می‌خورد، بی‌استفاده نگه دارند.
وی افزود: برخی معتقدند که باید یک گرفتاری بسیار عجیب و غریب ایجاد شود تا امام زمان(عج) ظهور پیدا کند و آنان را نجات دهد که تعبیر اشتباهی است. مردم باید با عقلانیت خود فکر کنند و مشکلات خود را برطرف کنند.
جمشیدی خراسانی بیان کرد: زمان ظهور امام زمان(عج) مشخص نیست و در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بنابراین زشت است که ما به مردم بگوییم ظهور نزدیک است و پس از اشتیاق مردم و گرایش به سمت دین، یک مرتبه اعلام می‌شود که امام زمان(عج) ظهور نمی‌کند. زیرا جامعه گناه کرده است.
وی ابراز عقیده کرد: من معتقدم که این تفکر اسرائیلی و بیشتر از جانب یهودیت القا شده تا تفکر شیعه را بی‌خاصیت جلوه دهد و به نظر من این موضوع یا از جانب یهودی‌ها و یا از جانب شیعه‌هایی است که اندیشه یهودی دارند که افراد را مشتاق به ظهور می‌کنند. به عنوان مثال در قرن هفتم دوره‌ای شایع شده که امام زمان (عج) ظهور می‌کند و سپس اعلام کردند که لغو شده. همچنین در دوره صفویه نیز این موضوع مطرح شد و سپس آن را انکار کردند در حال حاضر نیز این اندیشه در حال رواج است.
این پژوهشگر حوزه دین و فلسفه گفت: هیچ‌کس از زمان ظهور مطلع نیست؛ بلکه به ما گفته می‌شود که چنان کنید زیرا فردا ظهور می‌کند البته این بدان معنا نیست که فردا ظهور خواهد کرد و در گفته‌ها نیز مطرح می‌شود که مانند آن کس عمل کن که گمان می‌برد هرگز نمی‌میرد و مانند آن کس زندگی کن که می ترسد فردا بمیرد.
انتهای پیام

گفتگو با حسن جمشیدی

پژوهشگر اللهیات و فلسفه

سیدصدرا میردامادی

 حسن جمشیدی از پژوهشگران فعال خراسانی در حوزه دین است که سابقه زیادی در مطالعات دین شناسی و تصحیح متون فلسفه و عرفان اسلامی دارد. از وی در های سال 86 و 87 تصحیح دو کتاب ابواب الهدی و مصباح الهدی مرحوم میرزا مهدی اصفهانی توسط نشر بوستان کتاب قم به چاپ رسید و کتاب مجموعه مصاحبه ها و مقالات حکمی از مرحوم استاد آشتیانی تحت عنوان در حکمت و معرفت به همت ایشان توسط نشر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به زیور طبع آراسته شد. وی 2 سال است که مشغول تصحیح چند جلد از آثار مرحوم آیت الله آقا شیخ مجتبی قزوینی است که گویا کار تصحیح آن را به پایان رسانده است.

. وی در حوزه های فقهی وکلامی نیز صاحب نظر است و دانش آموخته حوزه علمیه مشهد است. جمشیدی در فقه و اصول شاگرد حضرات آیات زنجانی، مرتضوی و چندین سال در درس خارج آیت العظمی زنجانی  حضور مستمر داشته است و دارای درجه اجتهاد است .در فلسفه و عرفان اسلامی شاگرد مرحوم استاد سید جلال الدین آشتیانی و آیت الله سید عزالدین زنجانی بوده است. وی چندین سال رئیس گروه فلسفه پژوهشکده اقبال جهاد دانشگاهی مشهد بود و به مطالعه وپژوهش در حوزه های فلسفه و دین اشتغال داشته وچندین کتاب و مقاله از وی در حوزه فلسفه و عرفان اسلامی به چاپ رسیده است.در یک روز بهاری در خلال کار ومراجعات روزانه ، میهمان دفتر کار ایشان در منزل شان شدیم وبا آغوش باز دعوت مارا برای مصاحبه در موضوع مبنا وکارکرد زیارت وتوسل دراسلام پذیرفتند.جمشیدی از جمله جانبازان دفاع مقدس می باشد که با اصرار فقط توانستیم بفهمیم که در عملیات کربلای 5 مجروح شده است . قطعا صحبت از دوران جهاد و دفاع مقدس با وی مجال مستقلی می طلبد.

 ازلحاظ درون دینی بر چه اساسی از آیات وروایات قرآنی وسنت اسلامی شیعی به ائمه متوسل می شویم وذوات آنها را زیارت می کنیم؟

ببینید یکی از ویژگیهائی که شیعه را با آن می شناسند در کنار رجعت ومهدویت و... توسل هست.ما قبل از تجزیه وتحلیل توسل به سراغ بقیه فرق ومذاهب اسلامی برویم ونگاه آنها را نسبت به توسل بررسی کنیم.از این رهیافت  می توان فهمید جریان توسل ما به ائمه از باب تعرف الاشیاء باضدادها که هر چیزی را باضدش بهتر می توان شناخت چه انعکاس بیرونی دارد .تلقی غیر شیعه وخصوصاً وهابی ها که بسیار هم بر روی این مسئله ما تجزیه وتحلیل کرده اند از اعتقاد ما شیعیان این است که در جهان هستی یک سلطنت وحکومت وجود دارد وخداوند حاکم وسلطان برجهان است، واین خداوند حاکم بر جهان برای اینکه ما بخواهیم  او را عبادت کنیم اعم ازنماز وروزه باید با لباس های تمیز اعمال عبادی را به جا بیاوریم.  لذا در عوام هم همین تلقی وجود دارد که شما وقتی پیش سلطان میروید باید با لباس تمیز ومرتب بروید پس نماز هم که می خواهید بخوانید باید با لباس تمیز ومرتب ادا شود .در ادامه این اعتقاد وجود دارد ما که می خواهیم پیش خدا برویم ممکن است خدا ما را نشناسد،در نتیجه نیاز به واسطه داریم. این تلقی است که دیگران نسبت به ما دارند حال اینکه این تلقی اشتباه هست یانه من معتقدم این تلقی آنها تلقی اشتباهی نیست یعنی از رفتارهای خود ما این برداشت را کرده اند. اجازه بدهید من این رفتارها را تحلیل کنم،ببینید مثلا اغلب ما به قصد سفر مکه از همه حلالیت می طلبیم ومعتقدیم این سفر مثل این هست که از  مادر دوباره متولد شده باشیم ولی انصاف این قضیه این است که وقتی ما مکه می رویم آیا مکه میرویم یا مدینه؟در اصل میرویم مدینه ودر مدینه هم بیشتر ما شیعیان بقیع را زیارت می کنیم تا حرم پیغمبراکرم(ص) حالا این امرآثار روحی دارد که چون بقیع  گنبد وبارگاه ندارد ولی حرم رسول الله(ص) گنبد وبارگاه دارد. و به نظر نمی توان مستقیما به پیشگاه خداوند رفت وگوئی باید از این کانالها و واسطه ها برای رفتن به پیشگاه خدا استفاده کرد.

چقدر از این رفتارهای ما مبتنی بر آموزه های دینی دراین زمینه است؟

ببینید وقتی می گوئیم آموزه های دینی مراد ما یا آموزه های دینی است که در متن دین وجود دارد یا آموزه های دینی است که عالمان دینی منتقل می کنن.در آموزه های دینی که در متن دین هست چنین چیزی نمی باشد.همچنین آموزه های دینی که عالمان دینی ترویج می کنند دو دسته اند:یکی آموزه های دینی که توسط عالمان واندیشمندان دینی که متاثر ازآموزه های اصیل دینی هستند از جمله مرحوم شهید مطهری،علامه طباطبائی وامام ترویج می شود که پشتوانه فرهنگی وعلمی شیعه محسوب می شوند دسته دیگر علمائی که بقول شهید مطهری چون منبع تغذیه شان مردم هستند لذا آموزهای ترویجی شان هم متاثر از عامه مردم است در روضه ها ومجالس می روند وبخش زیادی از آموزه های دینی از اینها انتقال می شود ومن بعنوان یک فرد دیندار آموزه های دینی ام را از امثال علامه طباطبائی یا شهید مطهری نمیگیرم و آموزه های دینی ام را از همین مجالس و منابر میگیرم ودیگر کاری هم ندارم که اینها در متون دینی وجود دارد یانه.

این تلقی ایجاد شده که تو اگر ائمه را داشته باشی همه چی را داری ولی از آن طرف را نمیگن که اگر خدا را داشتی همه چیز را داشتی که چون صد آمد نود هم پیش ماست.

س:به نظر شما محور اصلی اعتقاد ما در توسل به امامان چیست وآیا توسل هدف است یا وسیله؟

من باید برای پاسخ این سئوال مقدمه ای را عرض کنم.ببینید قرآن برای این آمده است تا نگاه ها را تغییر دهد واین در بستر جامعه عرب جاهلی آن دوره عرضه شد تا نگاه ها را عوض کند وبرای عرب جاهلی افق دیگری از نگاه را دردور واطراف خودش ترسیم کرد ومعتقدم اسلام کاری که کرد جهان بینی ونگاه به هستی را تغییر داد. تمامی تلاش پیامبر این بود که دین وتوحید را جا بیندازد ولذا برخلاف ادیان پیشین مثلا کلیمی ها بر این اساسند که افراد را به سمت موسی می خوانند ومسیحی ها، افراد را به سمت عیسی می خوانند وهمینطور در بودیسم وزرتشت ، در اسلام افراد را به سمت محمد نمی خوانند واین از ویژگی خاص اسلام است علیرغم اینکه عده ای تلاش کردند که آن چهره ی بودائی ،زرتشتی ، مسیحی وکلیمی را به اسلام وارد کنند اما این امر محقق نشد.

لذا محور اساسی آموزه های دین دعوت مردم به سمت خدا است وخداوند نه سلطان نه شاه نه رئیس جمهور وامثال اینها نیست. نباید خدا را بیرون از خود جست برخلاف اعتقادی که در ادیان دیگر وجود دارد که باید خدا را بیرون از خودت بجوئی در اسلام لازم نیست که به سمتی بدوی تا به خدا برسی خدا در درون خودت است واز درون خودت به راحتی می توانی با خدا ارتباط برقرار کنی واتفاقا ارتباط برقرار کردن با خدا راحت تر از ارتباط برقرا رکردن با پدر یا مادر است چون خدا به ما از خود ما نزدیکتر است.وخداوند فقط توجه می خواهد ورابطه وفاصله بین ما وخدا صرفا توجه وغفلت است و در زمانی که ما دچار غفلت هستیم دقیقا مثل حرکت خون در جریان بدن است که چنانچه بخشی از عروق مسدود بشوند به هرحال در نقاط دیگر بدن خون در حال جریان است ودر غفلت ما هم به همین صورت است که رابطه مان باخدا قطع نیست بلکه ما متوجه اونیستیم ولی او متوجه ماست وارتباط یکسویه از آنطرف است. به محض توجه ما به خدا ارتباط معنوی ما باز برقرار می شود. لازم نیست برای رفتن بسوی خدا دنبال جائی بگردیم که به آن واسطه این ارتباط شکل بگیردلذا در نگاه اسلامی خدا نه مکان دارد ونه زمان وفقط توجه دراین رابطه تعیین کننده است،یعنی غفلت اصطلاحا انسان را از خدا دور می کند و درواقع ارتباط  از این طرف قطع می شود وتوجه هم این ارتباط را برقرار می کند بنابراین مراد از ذکر در الا بذکرالله تطمئن القلوب همین توجه است.لذا پیغمبر آمده است تا ما را به سمت خدا رهنمون کند وائمه همه آمده اند تا ما را به خدا برسانند وهر کدامشان یک راهند برای رفتن به سوی خدا ومثل فانوس دریائی هستن که راه را نشان می دهد،یک فانوس دریائی برای این نیست که ما خودمون را برسونیم به اون یا خودمون یا بچسبونیم به اون بلکه فانوس دریائی یک نشانه ونماد برای شناخت راه است بنابراین ائمه پیشواها ی ما هستند،واین اشتباه است که ائمه ما را بکشانند به سمت خودشان چرا که در نهایت می شود همان تلقی مسیحیان وکلیمی ها بودیسم  ومارکسیسم که انسان را به سمت خودشان می کشانند وائمه هیچ وقت این کار را نکرده اند.

زیارت وتوسل علاوه برجنبه ای که اشاره کردید که راهی است برای رسیدن به اصل هستی یعنی خدا، وائمه هم آمده اند تا ما را به این منبع اصلی برسانند چه اثر درونی وکارکرد روانی دارد؟

ببینید ما انسانها چند نیاز اساسی داریم،یکی از اینها نیاز به امنیت است که توسط دولت تامین می شود،نیاز به آسایش که در بعد رفاه مادی و در تامین معاش زندگی حاصل می شود وخودمان به دست می آوریم و نیاز به آرامش. نیاز های دیگری مثل نیاز به دوست داشتن و محبت هم داریم ولی اینها نیاز های اساسی زندگی اند که در پرتو اینها نیاز های دیگر هم امکان عملی برآورده شدن می یابند.

با توجه به اینکه پایه واساس دین خداوند است ما نیاز به آرامش داریم وخیلی از جاها این آرامش را به انسان می دهد.من معتقدم هر جا که این آرامش داده می شود به جزآرامش های کاذب و زود گذرمثل این قرص های روان گردان وغیره همه آنچه به انسانها آرامش می دهند از جنس دین اند مثلا عشق یک مقوله ی کاملا دینی است ومنظور هم عشق واقعی است. اگرچه خیلی وقتها عشق نیست وهوا وهوس است که بعضی ها به اشتباه به آن اسم عشق می گذارند.مثلا پسری به دختری می گوید من عاشقت هستم ولی اون پسر مثل یک نگهبان نسبت به آن دختر می باشد تا به محض اینکه هر کس به او نگاه کند به طرف حمله می کند. عشق آن است که وقتی زلیخا متوجه می شود که تمام زنهائی هم که یوسف را دیدند مات ومبهوت او شدند یک آرامش واطمینان به عشقش پیدا می کند وهیچ زمان چشم آن زنها را در نمی آورد بلکه آنها را موردعتاب قرار می دهد که چرا من را مورد سرزنش قرار می دهید در حالیکه خودتان دستانتان را از دیدن یوسف بریدید، این را عشق واقعی می گویند.

حالا با توجه به اینکه در نگاه دینی عشق مبنای آرامش است هر جائی که به انسان آرامش بدهد یک ریشه ی دینی دارد ولذا وقتی می گویند اینجا متعلق به امام رضا است این تقدس ناشی از عشق ،همان آرامش را می آورد وخیلی جاها مانند معبد ومسجد وکلیسا آرامش آور است وفرقی هم نمی کند. هر کدام از ائمه می خواهند یک ارزش وفضیلتی را به مردم بدهند وآن کارکرد روانی زیارت همین نیاز ورسیدن به آرامش است. من فکر می کنم بنیان واساس دین اخلاقیات است،فقه هم ناظر بر تنظیم امور دنیوی است وبخش عبادات فقه هم نگاه مذهبی وشریعت است . اهل تسنن یک طور نماز می خوانند وشیعه طور دیگر وهدف عبادات هم بردن ورهنمون کردن به سمت اخلاق وبازداشتن از رذائل است چرا که قرآن تاکید می کند که ان الصلوه تنهی عن الفحشاءوالمنکرو نماز و مجموع عبادات برای مومنین باید کارکرد اخلاقی داشته باشند. پیامبر(ص) می فرمایند من برای تکمیل وبه اتمام رساندن ارزش های اخلاقی مبعوث شدم وحتی قرآن در مورد روزه هم می گوید که برای این است که تقوا پیدا کنید ودارای فضیلت اخلاقی شوید وروزه هم کارکرد اخلاقی دارد،حج هم کارکرد اخلاقی دارد وهیچکدام از اعمال دینی ما کارکرد غیراخلاقی ندارد وکارکرد اخلاقی که از رهیافت اخلاق ما را به آرامش می رساند مثلا مقوله اخلاقی گذشت در مواجهه با یک عمل اشتباه سر زده از یک فرد به انسان اقناع درونی وآرامش می دهد یا مثلا دروغ گفتن برای انسان عذاب وجدان میاورد واضطراب وفشار روحی میاورد ولی راست گوئی به آدم آرامش میدهد واینجا اصلا فرد نگران نیست ودر مجموع اخلاق یک آرامش درونی در انسان ایجاد می کند.

پس یعنی این آرامش در پرتو ارتباط با ائمه شکل می گیرد؟

بله چون ائمه از آن جهت که مصداق کامل اخلاقند برای رسیدن به خدا به ما آرامش می دهند ولذا از این جهت ما اصطلاح توسل را بکار می گیریم و می گوئیم ائمه وسیله وچراغ راه کامل هستند.ائمه همانطور که عرض شد مظهر ومصداق کامل انسانیت واخلاقند وبهترین الگو هستند واگر می گوئیم توسل به ائمه مرادمان توسل به انسانهای کاملی است که به واسطه این توسل دست ما را هم بگیرند تا ما هم به کمال برسیم نه اینکه دست ما  را بگیرند تا از چاله های زندگی ما را بگذرانند بلکه ما خودمان باید راه را برویم. این بزرگواران چون راه را بلدند دست ما را می گیرند و راه را کوتاهتر می کنند ودر واقع سختی راه را بر ما هموارتر می کنند.

 در هیچکدام از فرق اسلامی متعدد خبری نداریم مبنی براینکه  از حضرت علی (ع)دروغی نقل شده باشد ولذا تمام فرق اسلامی بر این مطلب توافق دارند که ائمه مصداق کامل اخلاق وفضیلت بودند وهیچ خبری دال بر خلاف این امر وجود ندارد.واهل تسنن که سراغ مثلا امام صادق یا امام باقر میروند این بزرگواران را افراد وارسته وشایسته ای میدانند.واین حدیث پیامبر از خود اهل تسنن است که راستگوترین مردم  بعد از پیامبر حضرت علی است. یا درمورد امام صادق(درود خدا بر او) اگر اهل تسنن با دیدگاه فقهی اش نسبتی ندارند ولی از لحاظ اخلاقی او را بسیار فرد شایسته ای میدانند و هیچکدام از عرفای اهل تسنن هیچ موقع امیرالمومنین وامام حسین و امام صادق(علیهم السلام) را کنار نمی گذارند وهمواره این بزرگواران را نماد انسان کامل میدانند.

با تمام این تفاصیل شما جایگاه فعلی و رائج توسل در میان شیعیان را چگونه می بینید؟

 ببینید بعضی ها از توسل برداشت غلط می کنند یعنی طرف بچه دار نمی شود واز امام رضا بچه حاجت میکند درحالیکه خود امام رضا یک پسر بیشتر نداشت. اینها نیامدند که بچه بدهند گرچه ممکن است این کار را هم بکنند ومشکلی را حل کنند.ببینید مثلا در زمان خود ائمه هدی(صلوات الله علیهم اجمعین) بیشتر مردم به محضر این بزرگواران میرفتند تا این مظاهر اخلاق آنها را نصیحت اخلاقی کنند وپند واندرز بدهند البته بودندخیلی افرادی هم که برای طرح مسائل علمی وفقهی پیش ائمه میرفتند چون ائمه عالم اصلی شریعت بودند ولی غالباً برای اندرز اخلاقی بود وتمام قرآن هم اخلاق است به همین نسبتی که عرض شد چون قرآن نه کتاب فلسفه است نه کتاب تاریخ است ونه کتاب فیزیک وشیمی است ولی بطور قاطع قرآن کتاب اخلاق است .