شرح عروه اجتهاد و تقلید92
زیبا آفرین
مسألة 65): فی صورة تساوی المجتهدین یتخیر بین تقلید أیهما شاء، کما یجوز له التبعیض حتى فی أحکام العمل الواحد، حتى أنه لو کان مثلا فتوى أحدهما وجوب جلسة الاستراحة واستحباب التثلیث فی التسبیحات الأربع، وفتوى الآخر بالعکس، یجوز أن یقلد الأول فی استحباب التثلیث، والثانی فی استحباب الجلسة.
در صورتی دو مجتهد از نظر علمی برابر بودند مقلد مخیر است از تقلید هر یک از آن دو. چنان که جایز است تبعیض در احکام و عمل به یکی از آن دو. مثلا اگر یکی فتوا به وجوب جلسه استراحت داده بود و استحباب سه مرتبه تسبیحات اربعه و دیگری فتوای عکس داده بود. می تواند در استحباب سه تا تسبیحات اربعه به یکی و استحباب جلسه استراحت به دیگری مراجعه کند.
اجازه بدهید تا نخست نظر صاحب عروه را تبیین بکنیم. اگر در مشهد مثلا دو تا مجتهد بود که هر دو از نظر علمی در سطح هم بودند. هیچ کدام به دیگری باج نمی دادند. صاحب عروه می فرماید:
یکم- مکلف سراغ هر یک که خواست می تواند برود. مجتهد الف را انتخاب کند یا ب را.
دوم- مکلف می تواند فقه را تقسیم کند بخشی را از فتوای الف و بخشی را از فتوای ب استفاده کند. یعنی مثلا عبادات را از الف تقلید کند و معاملات را از مجتهد ب.
سوم- مکلف می تواند حتی در یک بخش هم مثلا عبادات را بین دو مجتهد تقسیم کند. مثلا نماز و روزه را از یک مجتهد تقلید کند و حج و اعتکاف را مثلا از دیگری.
چهارم- حتی مکلف می تواند در یک نماز از فتواهای هر دو مجتهد استفاده کند. بخشی از نمازش را با فتوای یکی و یخش دیگرش را با فتوای دیگری اقامه کند. یک نماز را در کل منطبق با فتوای دو مجتهد به جا بیاورد.
این توضیح سخن مرحوم صاحب عروه بود. سوال این است اگر تبعیض یعنی تقسیم ابواب فقهی و تقلید بعضی از ابواب از یک مجتهد و تقلید بعض دیگر از ابواب را از مجتهد دیگر؛ برای چنین فردی مجاز است چرا دیگران نتواند به این تبعیض تن دربدهند و از این امتیاز بهره ببرند. چه مشکلی پیش خواهد آمد اگر از همان اول قید اعلمیت را که بردارید همه مجتهدین می شوند مساوی و برابر. و اگر قید حیات را هم بر دارید دست و بال مکلفها بیشتر باز خواهد شد. می شود سراغ همه مجتهدهای طول تاریخ رفت. و مکلف می تواند به گزینش مسائل از بین مجتهدین اقدام کند و به دنبال راحت ترین و سهل الوصول ترینها از بین فتاوا برود. چنان که سید هم در این مساله همین روند را دنبال فرموده است. دقت بفرمایید این گزینش غیر از گزینش احتیاطی است. در احتیاط فرد باید جوانب را بسنجد و آن که بیشتر به واقع نزدیک است را اقدام کند. شاید لازم باشد حتی تکرار هم بکند که در مساله بعد بیشتر توضیح خواهیم داد. ولی در این گزینش که عرض شد طرف دنبال راحت ترین آنها می رود. راحت ترین و دشوار ترین را هر کس می فهمد.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
