شرح عروه اجتهاد و تقلید 79
زیبا آفرین
مسألة 53): إذا قلد من یکتفی بالمرة مثلا فی التسبیحات الأربع، واکتفى بها، أو قلد من یکتفی فی التیمم بضربة واحدة، ثم مات ذلک المجتهد فقلد من یقول بوجوب التعدد، لا یجب علیه إعادة الأعمال السابقة. وکذا لو أوقع عقدا أو إیقاعا بتقلید مجتهد یحکم بالصحة ثم مات وقلد من یقول بالبطلان، یجوز له البناء على الصحة. نعم فیما سیأتی یجب علیه العمل بمقتضى فتوى المجتهد الثانی. وأما إذا قلد من یقول بطهارة شئ کالغسالة ثم مات وقلد من یقول بنجاسته، فالصلوات والأعمال السابقة محکومة بالصحة، وإن کانت مع استعمال ذلک الشئ، وأما نفس ذلک الشئ إذا کان باقیا فلا یحکم بعد ذلک بطهارته. وکذا فی الحلیة والحرمة، فإذا أفتى المجتهد الأول بجواز الذبح بغیر الحدید مثلا، فذبح حیوانا کذلک، فمات المجتهد وقلد من یقول بحرمته، فإن باعه أو أکله حکم بصحة البیع وإباحة الأکل، وأما إذا کان الحیوان المذبوح موجودا فلا یجوز بیعه ولا أکله وهکذا.
هر گاه مکلف از کسی تقلید بکند که مثلا در تسبیحات اربعه فتوا داده که یک مرتبه گفته شود و مکلف هم به همان یک بار بسنده کند. یا تقلید کرده از کسی که در تیمم فتوا داده که یک بار به زمین زده شود سپس این مجتهد از دنیا برود. سراغ مجتهد دیگری رفته و او فتوا داده که تسبیحات اربعه باید سه بار گفته شود و در تیمم هم سه بار باید به زمین بزند. اعاده اعمال گذشته دیگر لازم نیست. یا عقدی و یا ایقاعی را انجام داده به تقلید از مجتهدی که قائل به صحت آن بوده است و الان از مجتهدی تقلید می کند که قائل به بطلان آن است؛ می تواند بنای معامله را بر صحت بگذارد. البته این نسبت به اعمال گذشته است و از حالا به بعد باید طبق نظر مجتهد زنده عمل کند.
اگر از مجتهدی تقلید کرده که معتقد به طهارت غساله بوده است و سپس او فوت می کند و مجتهد زنده می گوید غساله نجس است. نماز و اعمال گذشته اش صحیح است؛ ولی اگر آنها باقی مانده باشد باید پس نمی توان حکم به طهارت آنها کرد. هم چنین در حلیت و حرمت پس هرگاه مجتهد اول فتوا داده باشد به جواز ذبح به غیر آهن. و گوسفندی را کشته اند. و آن مجتهد مرد. و از مجتهدی تقلید کرد که معتقد به حرمت ذبح به غیر آهن است. اگر آن گوسفند کشته شده و خورده شده و تمام شده است که هیچ حکم به صحت آن می شود. اما اگر هنوز بخشهایی از آن باقی است فروشش و خوردنش جایز نیست.
اجازه بدهید مساله را اول تبیین کنیم:
من از مجتهد الف تقلید می کردم. ایشان می گفت تسبیحات اربعه یکی کافی است. در تیمم یک بار زدن به زمین کافی است و یا غساله پاک است. یا ذبح با غیر آهن مجاز است. حالا این مجتهد فوت کرد و من سراغ مجتهد ب رفتم. این مجتهد جدید می گوید: تسبیحات باید سه بار گفته شود و در تیمم باید سه بار دست به زمین بخورد. غساله پاک نیست. ذبح با غیر آهن جایز نیست. وضعیت من چگونه خواهد بود؟ هم نسبت به اعمال گذشته؟ و هم نسبت به وضعیت الان؟ و هم نسبت به وضعیت اعمال آینده من؟
طبق نظر مرحوم سید وضعیت آینده که روشن است. باید اعمال جدید طبق دستورات مجتهد "ب" اقدام بشود.
اعمال گذشته هم که روشن است چون مجتهد الف زنده بوده و طبق دستور مجتهد زنده عمل شده است پس همه اعمال گذشته هم صحیح است.
اما من با آب غساله ای که مجتهد گفته من غسل کردم و وضو گرفتم الان چه کنم می فرماید غسل شما درست است ولی وضو شما از الان دیگر صحیح نیست با این وضو نمی شود نماز خواند. وضو باید اعاده شود. و یا نسبت به ذبح حیوان حلال گوشت. اگر گوسشتش باقی است آن مقدار باقی مانده نه خورده خواهد شد و نه هم قابل فروش است؛ چون طبق نظر مجتهد دوم حرام است. زیرا با غیر آهن کشته شده است. این نظر سید صاحب عروه بود.
یکم – باید عرض شود آن چه که تا این لحظه مقلد انجام داده متعلق به گذشته است و تابع فتوای همان مجتهد قبل است. آثار و نتایج و ثمراتش هر چه هست هم چنان باقی است. چه گوشت ذبح شده با غیر آهن باشد یا غساله یا هرچیز دیگری تا آثار عمل گذشته باقی است طبق همان عمل می کند. این نکته ای بود که طبق مبانی خود مرحوم صاحب عروه عرض شد. چون مکلف کار جدیدی که نکرده است. گوشت داخل یخچال است. نمی شود که باقی مانده اش را دور بریزم. ادامه همان فعل گذشته است. فعل جدیدی که اتفاق نیفتاده است تا این گوشت یک دفعه حرام بشود؟ مساله کاملا روشن است.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
