شرح عروه اجتهاد و تقلید73
مسألة 46): یجب على العامی أن یقلد الأعلم فی مسألة وجوب تقلید الأعلم أو عدم وجوبه، ولا یجوز أن یقلد غیر الأ علم إذا أفتى بعدم وجوب تقلید الأعلم، بل لو أفتى الأعلم بعدم وجوب تقلید الأعلم یشکل جواز الاعتماد علیه، فالقدر المتیقن للعامی تقلید الأعلم فی الفرعیات.
بر مکلف واجب است که در مساله وجوب تقلید -از اعلم یا عدم وجوب تقلید از اعلم-؛ از مجتهد اعلم تقلید کند. پس بر مکلف جایز نیست در این مساله از مجتهد غیر اعلمی تقلید کند که فتوا داده است تقلید از اعلم واجب نیست. حتی اگر مجتهد اعلم فتوا بدهد که از مجتهد غیر اعلم هم می شود تقلید کرد؛ مشکل بتوان در این مساله به چنین مجتهدی اعتماد کرد. قدر متیقن این است که مکلف باید در فروعات از اعلم تقلید کند.
مساله تقلید از مجتهد چه اعلم و چه غیر اعلم؛ مساله فقهی نیست. بلکه مساله غیر فقهی است. این مساله را هم چون عقاید و اصول دین و یا ضروریات دینی نمی شود از کسی تقلید کرد.
اگر قرار است با مبانی مرحوم صاحب عروه اقدام بشود و اعمال انجام بگیرد. برای مکلف ثابت شده است آیت الله فلان، اعلم علمای بلاد است. سراغ ایشان رفتم و توضیح المسائلش را گرفتم و دیدم که ایشان تصریح کرده اند می شود از هر مجتهدی تقلید کرد. تقلید از اعلم واجب نیست. چه اشکالی دارد به تقلید از ایشان من سراغ مجتهد دیگری بروم. این که طبق مبانی خود شما است. من سراغ اعلم رفته ام. اعلم می گوید برو سراغ هر مجتهدی. پس نباید خیلی گیر و مشکل داشته باشد. مگر این که ما بپذیریم مساله تقلید از مجتهد چه اعلم و چه غیر اعلم فقهی نیست. تقلیدی نیست. همین که صاحب عروه می فرماید اگر مجتهد اعلم هم فتوا بدهد که می شود از غیر اعلم تقلید کرد مشکل بتوان از او در این مساله تقلید کرد، گویا می پذیرد که این مساله را از عرصه فقهی آن خارج کنیم و عقلانی مورد بررسی قرار بدهیم. البته ایشان معتقد است که از همان اول عقلا سراغ اعلم علما می روند.
و ما به تفصیل عرض کردیم تقلید از مجتهد واجب است نه از تقلید از اعلم. و در این مساله مجتهد حق دادن فتوا ندارد. بلکه مساله را از نظر عقلی و یا عقلایی مورد بررسی قرار می دهد. و اگر هم نظری داده می شود مانند نظر دادن نسبت به مسائل توحید یا نبوت و یا معاد است. چون مساله یا عقلی است یا بنای عقلا. مکلف طبق قواعد عقلی یا بنای عقلا باید از مجتهد تقلید کند:
چه اعلم باشد و چه اعلم نباشد.
چه زنده باشد و چه مرده باشد.
چه مرد باشد و چه زن باشد.
ممکن است مسائل فرهنگی فرق بگذارد باید بین مسائل فرهنگی و شرعی فرق گذاشت. چون بعضا سراغ سید می روند. حتی در مامایی بعضی خانمها معتقدند که آقایان بهتر از خانمها حتی در مامایی هستند. لذا سراغ فوق تخصص مامای خانم نمی رود بلکه سراغ متخصص مامایی آقا می رود. یا می گویند فلانی سید است؛ دستش سبک است.
پس در مساله تقلید باید از مجتهد تقلید کرد چه زنده باشد و چه مرده چه ابتدایی باشد و چه استمراری و...
اما نسبت به مجتهد اعلم که فتوا بدهد که تقلید از غیر اعلم جایز است. بیان شد که اعملیت اصلا امکان وقوع ندارد پس همان که شهرت به اعلمیت دارد او نیز مجتهد است و فتوا به تقلید از مجتهد داده است و مشکلی ایجاد نمی کند. یک امر عقلی یا بنای عقلا را باز گفته است. چون قرار نیست در این مساله از کسی تقلید صورت گرفته باشد.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
