شرح عروه اجتهاد و تقلید 71
مسألة 44): یجب فی المفتی والقاضی العدالة، وتثبت العدالة بشهادة عدلین و بالمعاشرة المفیدة للعلم بالملکة، أو الاطمئنان بها، وبالشیاع المفید للعلم.
مجتهد و قاضی باید عادل باشند. عدالت به شهادت دو نفر عادل و یا با همنشینی که افاده ملکه کند یا اطمینان داشتن به او یا با شهرتی که مفید علم باشد.
چنان که در مساله قبل بیان شد بحث قضاوت را فعلا نادیده می گیریم. چون قاضی ساز و کار انتخابی خاص خودش را دارد. طوری نیست که مجتهد بخواهد بر کرسی دادگاه بنشیند فوری بتواند حکم صادر کند. بلکه باید مراحلی را طی کند تا به منصب قضاوت برسد. عدالت هم معمای خاص خودش را دارد. چون یک مجتهد ممکن است ریش تراشیدن را حرام بداند و قاضی که ریش می تراشد در حقیقت فعل کاملا روشن و بین حرام را انجام داده است. و حال آن که طبق مقررات خلافی انجام نداده است. لذا بحث قضاوت را کنار می گذاریم چون هیچ ثمره و نتیجه ای در بر ندارد.
نسبت به حوزه افتا و اجتهاد مجتهد باید عادل باشد. و عدالت از چند طریق ثابت می شود:
شهادت دو نفر عادل، این که دو نفر عادل شهادت بدهند که ایشان عادل است.
معاشرت؛ البته این معاشرت به گونه ای باشد که بتوان ملکه عدالت را در مجتهد درک کرد. نه با یک جلسه و دو جلسه. مثلا چند سال شاگردی کرد.
اعتماد شخصی؛ این که خود فرد شخصا اعتماد و اطمینان بیابد که فلان مجتهد عادل است.
شهرت؛ شناخت عدالت مجتهد از طریق شهرت است. مردم مجتهدین را به طرق گوناگون می شناسند. معروف و مشهور است که مثلا مرحوم میرزا جواد آقا تهرانی یا مرحوم مروارید اهل اخلاق و تقوا و زهد هستند. نسبت به بعضی هم حاضرند به سرشان قسم بخورند. از این طریق هم می شود فهمید که اهل عدالت هست یا نیست. عدالت یعنی همین.
بحث از عدالت و احراز آن در مساله 22 و 23 به تفصیل بیان گردید.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
