شرح عروه اجتهاد و تقلید 53
زیبا آفرین
مسألة: 27 یجب على المکلف العلم بأجزاء العبادات و شرائطها و موانعها و مقدماتها، و لو لم¬یعلمها لکن علم إجمالا أن عمله واجد لجمیع الأجزاء والشرائط وفاقد للموانع صح وإن لم یعلمها تفصیلا.
بر مکلف واجب است علم به اجزاء عبادات و شرایط عبادات و موانع عبادات و مقدمات عبادات. اگر به این امور علم تفصیلی نداشت بلکه علم اجمالی داشت و عملی که انجام داد دارای همه اجزا و شرایط مورد نظر بود و فاقد همه آن موانع بود که نباید باشد، عبادتش صحیح است. اگر چه به آنها علم تفصیلی هم نداشته باشد.
از این مساله مرحوم سید فهمیده می شود که صاحب عروه معتقد است که اجتهاد و تقلید در حوزه عبادات است نه معاملات و قضاوت. چون می فرماید علم به اجزای عبادات داشته باشد. و مساله اش عبادات است نه معاملات و قضا.
مرحوم سید می فرماید مکلف باید در حوزه عبادات عالم به احکام وضعی آنها باشد یعنی به چهار چیز علم داشته باشد:
یکم – مقدمات عبادات مثلا برای نماز باید وضو گرفت. اینها را مقدمات می گویند. آب هم باید پاک باشد. لازم است در حوزه عبادات به مقدمات عبادات علم داشت. یعنی باید دانست. کارهایی که پیش از ورود به عبادات انجام بگیرد. چه نماز و چه روزه و چه حج و چه اعتکاف و... مثلا برای نماز قبله را بداند که کدام طرف است. آیا وقت نماز داخل شده است یا نه؟
دوم- اجزاء عبادات یعنی آن چه که در کنار هم قرار می گیرد و نماز را می سازد جز می گویند. مانند نیت و تکبیرة الاحرام و حمد و سوره و رکوع و سجود و قیام و تشهد و سلام و طمانیه در نماز. باید اجزاء نماز را دانست بعضی اجزای رئیسه هستند یعنی مهمتر هستند و بعضی از اجزا به از نظر اهمیت به دسته اول نمی رسد. اجزای رئیسه را اگر انجام ندهید و لو سهوا، نماز باطل خواهد بود ولی اجزای غیر رئیسه اگر سهوا از یادتان رفت مشکلی ایجاد نمی کند. در حالت انجام عمل شرعی باید تمامی اجزاء را بیاورد. نماز گذار باید اینها را بداند.
سوم- شرائط عبادات مثلا لباس نماز گزار باید پاک باشد و یا داخل وقت باشد و یا طهارت نماز گزار و... شرایط یعنی چیزهیی که بیرون از اجزا ولی همراه با اجزا است.
چهارم- موانع یعنی چیزهایی که از انجام عمل واجب پیشگیری کند. مثلا لباسش نجس نباشد. مکان نمازگزار غصبی باشد.
مکلف قبل از اقدام به عمل شرعی خود باید این مسائل را فرا بگیرد. در گذشته رسم بوده است که بعضی از مغازه داران قبل از اقدام به شروع کاسبی اجمالا فقه تجارت را پیش اهل علم درس می گرفتند. ددختر خانمها و یا آقا پسرها قبل از رسیدن به سن بلوغ مسائل شرعی خودشان را یواش یولش یاد می گرفتند. چنان که مرحوم عسکر اولادی که تاجر هم بود خود مکاسب را درس می داد. یا بعضی از اساتید حوزه پیش از ورود به ماه مبارک رمضان طی جلساتی مسائل ماه مبارک رمضان را برای افراد بازگو می کردند. مرحوم سید می فرماید اگر چنان چه فرد همه اعمال و اجزا و شرائط عبادی را به جا بیآورد ولی بدان علم تفصیلی نداشت مشکلی ایجاد نمی کند.
البته بیان کردیم که نفس عمل مکلف باید انطباق با شرع داشته باشد و این مهم است.
هر یک از اعمال عبادی به منزله یک بسته است. یا بفرمایید یک مجموعه یا دستگاه است. نماز، روزه، حج، اعتکاف، و... این دستگاه هر کدام دستور العمل دارد. به تعبیر بهتر یک بروشور دارد باید این بروشور را بلد بود. باید این بروشور را دانست. اگر خودتان می دانید که چه بهتر اگر نمی دانید باید سراغ کسی بروید که می داند. ممکن است مکلف بداند که اجمالا هر نمازی بروشور و دستور العملی داشته باشد ولی از ریز آن خبر نداشته باشد. خب باید برود و ریز دستور العمل را یاد بگیرد و بخواند. مهم نیست از کجا و از کی می گیرد. فقط باید به آن اعتماد داشته باشد که دستور العمل تقلبی نباشد یا جعلی نباشد.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
