شرح عروه اجتهاد و تقلید 49
زیبا آفرین
هوای نفس یعنی به جای آن که چشمش به گنبد و بارگاه نجف اشرف و کربلای معلا و حرم امام رضا باشد تمام نگاهش به مرکز قدرت و سیاست است.
4- مطیع دستورات حضرت حق باشد. از کس دیگری دستور نمی گیرد. سفارت آمریکا و انگلیس به او خط نمی دهند.
به بیان دیگر بنده موحد واقعی باشد. بر مردم است که از چنین فردی پیرو کنند. خودشان را به شکل و شمایل او در بیاورند. او را الگو و مدل اعمال خودشان قرار بدهند.
جالب است که در ذیل روایت می فرماید کمی از فقهای شیعه این ویژگی ها را دارند. بیشتر فاقد این ویژگی ها هستند. همین اتفاقهایی که الان افتاده است خود گواه بر درستی همین مساله است. دعوا بر سر چی؟ هیچی؟
مصداق بارز عدالت
صادق باشد. بارزترین صفتی که مردم با آن سر و کار دارند و مردم می¬بینند. مردم خیلی قرآن یا روایات را نمی فهمند. مردم خیلی دسترسی به ائمه ندارند. ائمه را فقط در همان حد و اندازه می شناسند که در کتابهای درسی خوانده اند و یا در روضه ها شنیده اند. اسلام و قرآن را در عمل و رفتار شما فقها می بینند. شما تجسم عینی قرآن و اسلام هستید.
امین باشد؛ مردم جزیرة العرب پیامبر را پیش از اسلام به عنوان امین می دانستند و می شناختند. امین مردم بود. مردم این رامی دیدند. لذا به او اعتماد کردند. از یک طرف راستگو بود و دروغ نمی گفت از طرف دیگر امین بود و خیانت نمی کرد.
طماع نباشد و از همه مهمتر این که فقیه و مجتهد نباید اهل طمع باشد. در دایره المعارف تشیع چنین آمده است: «دانشمندانِ علمِ اخلاق، طمع را از رذایل اخلاقی فرض کرده اند که تثبیت آن در نفس و خُلق انسان به بیماری مهلکی تبدیل خواهد شد که دنیای انسان را در مقابل آخرت فراخ تر می کند و ارزش معنوی آخرت را از میان می بَرَد، طمع در اخلاق، موجبِ رذایل سهمگین دیگری برای انسان نیز می گردد. رذایلی که طمع، موجب ظهور آنها می باشد عبارتند از: 1- حرص، 2- حسد، 3- کبر»
بوی کبر و بوی حرص و بوی آز
در سخن گفتن بیاید چون پیاز(مولوی)
می شود به راحتی فهمید که کدام مجتهد از دهانش بوی پیاز بلند است.
هر که را باشد طمع، الکن شود
با طمع کی چشم و دل روشن شود؟(مولوی)
در روایت امام حسن عسکری تصریح فرموده بود که هم چون فقهای یهود نباشند.
وَلَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلى حَیاةٍ وَ مِنَ الَّذِینَ أَشْرَکوا یوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ یعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَ ما هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذابِ أَنْ یعَمَّرَ وَ اللَّهُ بَصِیرٌ بِما یعْمَلُونَ
علامه طباطبایی در تفسیر آیه شریفه می گوید: آیه مورد بحث از حرص شدید آنها به مادیات چنین سخن مى‌گوید: "تو آنها را حریص¬ترین مردم بر زندگى مى‌بینى" حتى حریص¬تر از مشرکان در اندوختن مال و ثروت، حریص در قبضه کردن دنیا، حریص در انحصار طلبى، آنها حتى از مشرکان که طبعا مى‌بایست در جمع‌آورى اموال از همه حریصتر باشند و از هر راه بدست آورند باکى نداشته باشند حریصترند. آنچنان علاقه به دنیا دارند که هر یک از آنها دوست دارد هزار سال عمر کند. براى جمع ثروت بیشتر یا به خاطر ترس از مجازات! آرى هر یک تمناى عمر هزار ساله دارد" ولى این عمر طولانى او را از عذاب خداوند باز نخواهد داشت و اگر گمان کنند که خداوند از اعمالشان آگاه نیست، اشتباه مى‌کنند خداوند نسبت به اعمال آنها بصیر و بینا است.
أَکْثَرُ مَصَارِعِ الْعُقُولِ تَحْتَ بُرُوقِ الْمَطَامِع.
بیشتر قربانگاه عقلها در پرتو طمعها است. (نهج البلاغه صبحی صالح ص 507 ، ح 219. غررالحکم و دررالکلم ح 6750)
الطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ؛
طمع ورزى ، بردگیِ همیشگى است. (نهج البلاغه صبحی صالح ص 501 ، ح 180)
امام سجاد(ع) الْخَیْرَ کُلَّهُ قَدِ اجْتَمَعَ فِی قَطْعِ الطَّمَعِ عَمَّا فِی أَیْدِی النَّاس.
تمامیِ خیر و خوبی در بریدن طمع و چشم نداشتن به آنچه که در دستان مردم جمع شده، است( کافی ط-الاسلامیه ج 2 ، ص 148 ، ح 3)
در اجتهاد باید بین مرجعیت و موقعیت علمی فرق گذاشت. درس خارج تلاشی است برای این که فرد ثابت بکند که توانایی استنباط مسائل دینی و شرعی را دارد. خودش نوعی وزن کشی است. فرد می تواند در همین هم قصد و نیتش را صرفا بیان نظرات خودش بداند نه از باب وزن کشی و به رخ دیگران کشیدن و اثبات توانمندی های خودش. می گویند آ شیخ علی آقا فلسفی جزو اولین کسانی بود که از آقای خویی حکم اجتهاد گرفت و کسی هم آن را ندید.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
