شرح عروه اجتهاد و تقلید 19
زیبا آفرین
برای بیمار درمان بیماری مهم است. برای همین درمان هم بیمار سراغ پزشک رفته است. ولی در بحث اجتهاد و تقلید طبق مبنای آقایان، نفس عمل که مهم نیست، مهم این است که از چه کسی شما تقلید می کنید؟ از الف؟ یا ب؟ شخص الف یا ب یا ج مهم است؛ نه عمل به دستور مجتهد الف یا مجتهد ب یا مجتهد ج و... و حال آن که خود این بزرگان می فرمایند تقلید، مراجعه به مجتهد برای عمل است. اگر مهم عمل است پس سراغ هر شخصیتی می شود رفت ولی گویا مهم عمل نشد بلکه مهم شخصیت شد.
مهم این است که مقلد می داند که شارع خواسته¬ای دارد و می داند آن خواسته چیست؛ ولی نمی¬داند که چگونه است و چگونه به انجام برساند؟ تمام هم و غم مکلف این است که فرمان شارع را اطاعت کند. و عملی که انجام می گیرد منطبق با دستور و فرمان شارع باشد. انطباق عمل من و شما با دستور شرع مهم است. مهم نیست که این شکل و صورت و این پیام شرع را چه کسی به من می رساند. سید علی سیستانی یا شیخ مرتضی انصاری شوشتری یا یا ابن ادریس حلی.
به نظر من باید اول به تعبیر سید بن طاووس چاه منزل خودمان را پر کنیم. بعضی از آقایان هر جایشان درد کند بی درنگ سر از اروپا در می آورند؛ چنان که در خاطرات آقای هاشمی به موارد زیادی از این قبیل برخورد می کنیم. و بعد این آقایان با برخوردی از همین امکانات، فکر می کنند همان اول بیمار یک راست سراغ اروپا و بهترین پزشکان می روند. نه عزیزان من. این امکانات برای مردم فراهم نیست. ده ها بلکه صدها بلکه هزاران بیماری که یقینا درمانشان در کشورهای اروپایی حتمی است اما توان رفتن ندارند؛ ولی آقایانی که برای درمان آپاندیس یا بواسیر یا ... به بهترین بیمارستانهای اروپایی می روند. لطفا و خواهشا این را قیاس برای رجوع جاهل به اعلم نگیرید. سخن در مردم عادی است. مردم عادی چه می کنند؟
عنایت بفرمایید مردم عادی یا همان مردم کوچه و بازار اغلب برای درمان به همان اطلاعات گذشته خود اعتماد می کند. با داروهایی که دور و بر خود دارند و یا گلگاو زبان و شاطره و جوشانده و... با داروی دم دستی بالاخره به خود درمانی می پردازند. اگر مشکلش حل نشد سراغ درمانگاه و اگر نشد سراغ نزدیکترین پزشک می رود و اگر با مشکل جدی مواجه شد سراغ فوق تخصص و یا متخصصین شهرهای بزرگتر و یا کشورهای اروپایی دست آخر رآخر از مقدر بشود. فقط عده ای معدود و انگشت شمار هستند که برای عمل بواسیر و یا آپاندیس خود به اروپا می روند و الا اغلب به درمانگاههای سر کوچه و محله خود می روند. و یا بیمارستانهای دولتی و نزدیک خودشان. همان اول که سراغ مهمترین پزشک فوق تخصص یا متخصص نمی روند.
در فقه هم می شود از این منظر نگاه کرد. البته چندان مساله مهمی هم نیست که بخواهند سراغ مثلا فوق تخصص در فقه از نجف یا قم بروند. مهم این است که بتواند حکم شرعی را برای من و شما بیان کنند. هر که می خواهد باشد.
به نظر من باید بین سیستم و مساله دین تفکیک قائل شد. این که بعضی بخواهند از نهاد دینی شیعه به سود نظام سیاسی خود بهره ببرند سخن دیگری است. و الا فرقی بین مجتهدین وجود نخواهد داشت. برای من شیعه نباید فرق کند که از وحید خراسانی تقلید کنم یا از سید محمد حسین فضل الله لبنانی و یا فیاض افغانی یا محمد حسین نجفی هندی یا سید محمد سعید حکیم عراقی و یا... مرزها برای قلمروهای سیاسی است نه دینی و مذهبی. مرجعیت دینی بین ایران و عراق در گردش بوده است علیرغم آن که کشورها مستقل بوده اند ولی مردم و شیعیان کاری به دولتها نداشته و ندارند. ممکن است بعضی با سیاست بخواهند نظام و سیستم فقاهتی بسازند و از آن بهره برداری کنند. بهره برداری از آن غیر از فقه و غیر از مجتهد است. دقت بفرمایید مقام فلسفی هایدگر غیر از موقعیت او است که هیتلر بخواهد استفاده و یا سوء استفاده کند. مقام علمی مجتهد غیر از این است که اصحاب قدرت بخواهند از آن استفاده و یا سوءاستفاده را ببرند. پس مکان چندان موثر نیست.
ضمن آن که فرقی بین مجتهد زنده و مرده هم نخواهد بود. همان میزان فتاوای شیخ صدوق و مفید و طوسی موثر است که فتاوای مرحوم انصاری و نائینی و خویی. هیچ فرقی بین فتاوای آنها نخواهد بود. طوری نیست که بگوییم فتاوای بعضی بر بعضی مقدم تر و یا مجزی تر و یا سبب تقرب بیشتر خواهد شد. نه این گونه نیست. بلکه عمل به هر یک همان قدر مجزی است که عمل به دیگری. هیچ فرقی بین سید و عامی وجود ندارد یا بین زنده و مرده. مهم این است که فتوای آنها موجود و در دسترس است.
مسائل فقهی را اگر هم بخواهیم با پزشکی مقایسه کنیم باید گفت هم چون پزشکی عمومی است. قابل مراجعه به خیلی از جاها.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
