شرح عروه اجتهاد و تقلید 18
زیبا آفرین
مسألة 9): الأقوى جواز البقاء على تقلید المیت ولا یجوز تقلید المیت ابتداء.
قول قوی تر جواز بقای بر مجتهد مرده است اما ابتداأ تقلید از مرده جایز نیست.
از فرمایش مرحوم محقق یزدی استفاده اختلاف می شود که ایشان سراغ قول قوی¬تر رفته است.
اجازه بدهید مساله را تبیین کنم. کسی که تا به حال تقلید نکرده است و از این لحظه می خواهد تقلید کند را تقلید ابتدائی می گویند. و کسی که از مجتهدی تقلید کرده است و مجتهدش مرده است با فوت مجتهدش چه باید بکند؟
باید سراغ مجتهد زنده برود.
یا می تواند بر همان مجتهد مرده باقی بماند.
با عنایت به این که نفس حکم شرعی مهم است و مهم نیست که این مساله را محمد بن مسلم برای ما بیان کند و یا زراره بن اعین و یا... در نتیجه فرقی نمی کند که شما سراغ زنده و یا مرده بروید. با عنایت به توضیحی که در رابطه با من لایحضره الفقیه شیخ صدوق خدمت شما عرض کردم فرقی نخواهد کرد که شما سراغ شیخ طوسی بروید یا شیخ صدوق و یا ابن عقیل و یا ابن براج و یا شیخ مفید. همه اینها از یک منبع و یک گنجیه بهره می برند. همان مقدار که تهیه رساله شیخ انصاری برای شما کارساز است؛ رساله مرحوم کرکی و یا اسکافی و یا ابن سلار را هم تهیه بفرماید؛ فرقی نخواهد کرد و هیچ ترجیحی هم بر یک دیگر نخواهند داشت؛ مگر ایسن تفاوتشان به تقوا به تقوا باشد. ان اکرمکم عند الله اتقیکم. چون فرض بر این است که هر یک از اینها مجتهد هستند و نیز عادل هم هستند و اهل تقوی هم هستند جامع همه شرایط می باشند. فرقی نمی کند از در خانه هر یک از این بزرگان می شود کسب شریعت کرد.
اما نسبت به مسائلی که نوپیدا است و گذشتگان بدان نپرداخته اند؛ هر یک از مجتهدهای جدید که بدان پرداختند می شود همان را اتخاذ و بدان عمل کرد.
این که بعضا می گویند این تخفیف دین و سبک شمردن شریعت است؛ باید گفت اتفاقا اتخاذ فرد معین برای مقلدان ایجاد مشکل می کند در نتیجه اسباب عسر حرج می شود. عمل به احتیاطهای بی مورد وهن دین و شریعت است. دست مقلد را باز بگذارند و از هر کس که خواست و موافق با طبعش بود بگذارد تا تقلید کند.
اگر چنان چه مجتهد متعدد باشد به هر کس که خواست می تواند رجوع کند. نسبت به هر یک از ابواب و حتی نسبت به هر یک از مسائل شرعی هم مختار است. هیچ وجهی ندارد که بخواهد به نظری که عمل کرده است تا پایان عمر بدان عمل کند. مدتی طبق فتوای آقای منتظری به نماز جمعه می رود و نماز جمعه واجب را به جا می رود و مدتی هم طبق فتوای مجتهد دیگری نماز جمعه را ترک می کند. به نظر این بهتر تا این که پیش از خود اقدام کند و یا پشت پا به همه اینها بزند. لااقل دراین صورت به او متجری نمی شود گفت. این چه اشکالی دارد؟ کجای این وهن دین است؟ مگر خود مجتهد نظرش تغییر پیدا نمی کند؟ چه فرقی است بین این که نظر مجتهدی با مجتهد دیگر فرق کند و یا نظر یک مجتهد نسبت به گذشته تغییر پیدا کند؟ هر یک از مجتهدان بزرگ تاریخ شیعه چراغ و مشعلی هستند فرا روی هر یک از شیعیان. به هر یک که خواست می تواند اقتدا کند. علی ای حال تغییر در نظر رخ داده است. پس مشکلی پیش نخواهد آمد. این فرد هر یک از مجتهدین را که خواست مرجع برای عمل خود قرار می دهد.
عمده دلیل مراجعه به مجتهد و مساله تقلید؛ مراجعه جاهل به عالم است. و بیشتر این مثال رایج را می زنند که بیمار برای درمان خود سراغ پزشک می رود. مقلد هم به عنوان یک بیمار و محتاج درمان شرعی، سراغ مجتهد می رود.
به نظر اصل این مثال غلط است. چه مناسبتی بین امور اعتباری و امور عینی و واقعی و ملموس و محسوس وجود دارد؟ درست است که فرد برای سر درد سراغ پزشک می رود؛ چون بیمار سراغ پزشک می رود پس مقلد هم سراغ مجتهد برود. این پس را ما از کجا آورده ایم. بیبرای درمان سراغ طبیب می رود پس من برای نملاز باید سراغ مجتهد بودم. این باید از کجا آمد؟ جنس بیماری با جنس نماز و روزه متفاوت است.
ضمنا آن که گیرم از یک جنس فرض بشود؛ اگر طبیب نسخه ای داد؛ آیا به بیمار، مقلد پزشک گفته می شود؟ یا بیمار بیمار و پزشک پزشک گفته می شود. الا این که بیمار به نام آقای پزشک اضافه می شود بیمار دکتر فلانی. ولی در امور عبادی چنین نیست؟
ضمن آن که بیمار دارویش را از پزشک می گیرد و دنبال سلامتش می رود. و کار تمام می شود تا بیماری دیگر. و الا کارش با پزشک تمام می¬شود. ولی با مجتهد چه؟ هیچ قطع نمی شود.
از همه مهمتر این که بیمار برای درمان بیماری اش سراغ پزشک می رود. پزشک مهم است؟ یا نسخه و داروی پزشک؟ یا درمان بیمار؟
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
