شرح عروه، اجتهاد و تقلید 6
زیبا آفرین
شرح عروه
اجتهاد و تقلید (۶)
(مسألة 3): قد یکون الاحتیاط فی الفعل کما إذا احتمل کون الفعل واجبا وکان قاطعا بعدم حرمته، وقد یکون فی الترک کما إذا احتمل حرمة فعل وکان قاطعا بعدم وجوبه، وقد یکون فی الجمع بین أمرین مع التکرار کما إذا لم یعلم أن وظیفته القصر أو التمام.
احتیاط گاهی در انجام کاری است چنان که احتمال بدهد که آن کار واجب است و یقین دارد که انجام ندادن آن حرام است. و گاهی احتیاط در انجام ندادن کاری است. چنان که یقین داشته باشد که آن کار واجب نیست. و گاهی احتیاط در جمع بین دو کار است که چه بسا منجر به تکرار عمل هم بشود. چنان که نمی داند وظیفه اش نماز قصر یا تمام است.
در این جا صاحب عروه می خواهد انواع احتیاط را توضیح بدهد:
احتیاط در انجام کاری
احتیاط در انجام ندادن کاری
احتیاط در تکرار کاری
بعضی از فقها مخالف احتیاط در مورد سوم هستند. در جایی که باید جمع صورت بگیرد مانند جمع بین قصر واتمام نماز و یا جمع بین وضو و تیمیم یا جمع بین نماز ظهر و جمعه. چون جمع و تکرار را خلاف امتثال امر مولا می داند. یعنی نمی شود امتثال امر مولا کرد.
مکلف اگر چنان چه بخواهد دو یا سه فعل را در درازنای هم انجام بدهد چگونه می تواند نیت امتثال امر مولا بکند؛ اگر امر مولا در نماز قصر است که آن را آورده است و اگر امتثال امر مولا در اتمام است که هنوز نیامده است. پس بهترین کار این است که به نیت احتمال امر مولا انجام بدهد.
مرحوم نائینی و تا جایی که به خاطر دارم فکر کنم مرحوم شیح بهایی یا فیض کاشانی (یکی از این دو بزرگوار) نیز مخالف احتیاط بوده اند. چون احتیاط در چنین مواردی را نوعی بازیچه قرار دادن احکام شرعی می دانند.
به نظر می رسد احتیاط در ناحیه فتوا کار چندان مطلوبی نباشد چنان که در بالا عرض کردیم. احتیاط از جانب مجتهد ناشی از عدم نتیجه درست از ادله است. مجتهد ادله را به قدر کافی بررسی نکرده است و به بیان نظر صریح نمی رسد. و الا معقول نیست که ائمه(ع) حکم به احتیاط داده باشند. احتیاط از جانب مجتهد یعنی من به نظر قطعی و مشخص نرسیده ام.
جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAEpeRQ8uK71Mwex1Sg
