لهو الحدیث
زیبا آفرین
لهو الحدیث
(وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَیَتَّخِذَهَا هُزُوًا ۚ أُولَٰئِکَ لَهُمْ عَذَابٌ مُهِینٌ لقمان ایه ۶
در ایات قبل به ویژگی محسنین پرداخت و در این ایه و بعدی به ویژگی کسانی که در برابر محسنین دکان باز کرده و لهو حدیث می کنند.
نسبت به لهو حدیث مفصل بحث شده است و مصادیق زیادی برای ان بیان شده است. مکارم شیرازی در بیان معنای لهو الحدیث اظهار داده است:
بعضى از مردم، سخنان بیهوده خرید و فروش مى کنند
هرگونه سخن یا آهنگ سرگرم کننده و غفلت زا هم چون
غنا
الحان
آهنگ هاى شهوت انگیز و هوس آلود
یا سخنانى که نه از طریق آهنگ، بلکه از طریق محتوا انسان را به بیهودگى و فساد، بکشاند.
و یا از هر دو طریق،
همچون تصنیف ها و اشعار عاشقانه.
و یا مانند داستان هاى خرافى و اساطیری.
و یا سخنان سخریه آمیزى،
علامه طباطبایی می فرماید: لهو به معناى هر چیزى است که آدمى را از مهمش باز بدارد، و لهو الحدیث آن سخنى است که آدمى را از حق منصرف نموده و به خود مشغول سازد، مانند:
حکایات خرافى،
و داستانهایى که آدمى را به فساد و فجور مى کشاند،
و یا از قبیل سرگرمى به شعر و موسیقى و مزمار و سایر آلات لهو.
یشتری یعنی خرید و فروش. جزو کلمات مشترک است. هنه به خریدار هم به فروشنده گفته می شود. شرا یعنی خرید و فروش.
عده ای لهو الحدیث را خرید و فروش می کنند. برای چی؟ در ادامه فلسفه و یا علت ان را بیان می فرماید: لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ
قصد غرض آنها گمراه کردن از روی ندانی و نااگاهی است. بدین معنا که شاید متوجه نباشند که چه می کنند ولی واقعا مردم را گمراه می گنند. از راه درست و راست باز می دارند.
علامه می گوید: مقتضاى سیاق این است که مراد از (سبیل الله ) قرآن کریم، و معارف حق و صحیح، از اعتقادات، و دستور العملها، و به خصوص داستانهاى انبیاء، و امم گذشته بوده باشد، چون لهو الحدیث و خرافات ساخته و پرداخته فکر انسانها است که دست به دست گشته، در درجه اول معارض با این داستانهاى حق و صحیح است، و در درجه دوم بنیان سایر معارف حق و صحیح را در انظار مردم سست و منهدم مى سازد. موید این معنا جمله بعدى است که مى فرماید: (و یتخذها هزوا)، یعنى حدیث را مسخره مى کند، و همین باعث وهن هر حدیثى مى شود، و سبب مى گردد مردم احادیث واقعى را نیز به سخریه بگیرند.
در ادامه علامه می فرماید:
پس همان طور که گفتیم مراد از (سبیل الله )، قرآن است، بدان جهت که مشتمل بر قصص و معارف است، و گویا مراد کسى که خریدار لهو الحدیث است این است که مردم را از قرآن منصرف و گمراه کند، و قرآن را به سخریه بگیرد به این که به مردم بگوید این نیز حدیثى است مانند آن احادیث، و اساطیرى است چون آن اساطیر. انتهی.
در نتیجه منظور از لهو الحدیث افسانه و داستان سرایی است. کسانی که با داستان سرایی در برابر ایات قران دکان بازکرده بودند.
لذا از این ایه شاید به راحتی نشود معنا و مفهوم غنا را استفاده کرد. مگر این که بگوییم‌محتوای غنا که همان اشعاری است که خوانده می شود و... که شاید حمل لهو الحدیث بر آن کمی دشوار باشد. صدر و ذیل ایه دلالت دارد به همان داستان سرایی و افسانه گویی.
حسن جمشیدی خراسانی
https://t.me/joinchat/AAAAAFBiF0k6KfVKPnUFLQ
