به گزارش خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا) شعبه خراسان رضوی، حجت‌الاسلام «حسن جمشیدی»، پژوهشگر علوم دینی، در جمع هیئت علمی و کارکنان جهاد دانشگاهی مشهد در سخنانی با موضوع «بازگفت رویکردهای عاشورا»، گفت: درباره حادثه عاشورا پرسش‌های فراوانی به ذهن می‌رسد اما دیدگاه و رویکردی موجه‌تر است که بتواند به سئوالات بیشتری پاسخ دهد.
وی در ادامه با بیان اینکه در حیطه علوم انسانی، مطرح شدن یک دیدگاه به معنی ابطال دیدگاه پیشین نیست و دیدگاه قبلی به قوت خود باقی می‌ماند، اظهار کرد: باید گفت که تمامی رویکردهایی که در مورد عاشورا مطرح است، تنها تصویری از عاشورا است.
جمشیدی افزود: این رویکردها ناشی از بسترهایی است که زمانه برای رشد و شکوفایی آنها فراهم آورده است، بنابراین باید رویکردها را از اصل حادثه تفکیک کرد.
وی اضافه کرد: رویکرد بر اساس زمینه‌ای که دارد به دنبال تحلیل واقعه است اما لازم است تا میزان انطباق رویکرد با اصل واقعه را بر اساس مستندات تاریخی بررسی کرد.
مدیر گروه فلسفه جهاد دانشگاهی مشهد در ادامه به ارائه چند رویکرد موجود در خصوص حادثه عاشورا پرداخت و از رویکردهای عرفانی، شخصی، مسیحایی، عصیانگری، عدالت خواهی، ستم ستیزی و سیاست و حکومت به عنوان برخی از این رویکردها نام برد و به توضیح آنها پرداخت.
وی بیان کرد: در رویکرد عرفانی، اعتقاد بر این است که امام حسین نیز همچون همه پیامبران و ائمه وجودی غیر این جهانی داشت، بنابراین رویدادهای کربلا در عالم ذر به وی اعلام شد و امام حسین (ع) در روز عاشورا تنها نقش بازیگر این نمایشنامه را داشته است و هیچ اختیاری از ناحیه او اعمال نشده است که این دیدگاه به شدت مورد انتقاد است.
جمشیدی در ادامه از رویکرد عدالت‌خواهی که از سوی مرحوم استاد شهیدی مطرح شده است، به عنوان یکی دیگر از رویکردهای عاشورایی نام برد و اضافه کرد: این رویکرد مقابله‌ای است با رویکرد سیاست و حکومت و بیان می‌کند که امام حسین (ع) به دنبال حکومت نبود چراکه مکانیزم عملش با فردی که به دنبال حکومت است سازگاری ندارد.
وی افزود: نظریه‌پرداز این رویکرد معتقد است که امام حسین وقتی می‌بیند دین در حال از دست رفتن است، برای از بین بردن ستمگری یزید، به عنوان یک مؤمن، متدین و رهرو حضرت علی (ع) وارد عرصه می شود تا عدالت محقق شود.
وی در توضیح رویکرد ستم‌ستیزی که از سوی دکتر علی شریعتی مطرح شده است، اظهار کرد: امام حسین (ع) قیام کرد تا ستم را از بین ببرد اما باید توجه داشت که از بین بردن ستم و برقراری عدالت با هم متفاوت است، در قالب این رویکرد چون امام حسین (ع) دید که ستمی اتفاق افتاده است، قیام کرد.
جمشیدی با بیان اینکه بر اساس این نظریه، این اشتباه است که عاشورا را از قبل و بعد آن برش زد اضافه کرد: عاشورا در رویکرد ستم‌ستیزی به دلیل ستم‌های قبل آن و آثار بعد آن شایان توجه است.
وی افزود: از جمله آثار عاشورا این بود که تمامی شیعیانی که در طول تاریخ از منظر عاشورا به هستی نگاه می‌کنند، نگاهی کاملا منفی نسبت به حکومت دارند، به همین دلیل می‌توان نتیجه گرفت کسی که چنین تصویری را به شیعه ارائه می‌دهد، نمی‌تواند خود به دنبال حکومت باشد بلکه حتما به دنبال مبارزه با ستم است به طوری که شاهد هستیم زینب (س) پس از عاشورا نقش‌آفرینی کرده و با حکومت درگیر شده و ستم‌ستیزی کرده است.
این پژوهشگر علوم دینی اظهار کرد: در رویکرد حکومتی عاشورا بیان می‌شود که از آنجا که تلاش معاویه و یزید برای کنار زدن احکام اسلامی بوده برای از بین بردن این حرکت، نیاز به ایجاد یک حکومت بوده است.
وی افزود: از آنجا که لازم بود بنیاد حکومت یزید در هم فرو بریزد بنابراین بر اساس این نظریه، حرکت امام حسین (ع) برای کسب حکومت و قدرت بوده است.
جمشیدی در توضیح رویکرد مسیحایی اظهار کرد: مسیحیان معتقدند که عیسی برای این بر دار شد که برای از بین رفتن گناهان پیروانش، یک قربانی باشد که در رویکرد مسیحایی عاشورا نیز نظریه‌ای شبیه به این حاکم است.
وی افزود: در این رویکرد بیان می‌شود که عزاداری و گریه بر امام حسین (ع) برای این است که علاوه بر ثواب بردن، وسیله‌ای برای بخشودگی گناهان باشد، این فرهنگ در بین شیعه جا افتاده است که امام حسین (ع) در راه خدا کشته شد تا شیعیان را شفاعت کنند.
رویکرد عصیانگری یکی دیگر از دیدگاه‌های مطرح شده از سوی جمشیدی بود که در توضیح آن افزود: در این رویکرد امام حسین (ع) فردی تندخو، جنگ‌طلب و عصیانگر توصیف می‌شود که حتی به صلح امام حسن (ع) نیز اعتراض داشت که این دیدگاه از ناحیه «عبدالله عنان»، تاریخ دان مصری بیان شده است.
این پژوهشگر اظهار کرد: نظریه‌ای با عنوان رویکرد شخصی نیز مطرح است که در آن بر اختلاف تاریخی بین قبیله بنی‌هاشم و بنی‌امیه و دعواهای قبیله‌ای آنها تأکید می‌شود.